Kitap notları bölümünün bu ayki konuğu, efsanevî kargo şirketi FedEx’in özellikle kuruluş günlerine odaklanan “Changing How the World Does Business: FedEx’s Incredible Journey to Success” adlı eser.

Kitabın yazarı, Roger Frock.

2006 yılında basılan kitap, 239 sayfadan oluşuyor.

(ISBN: 978-1-57675-880-9)

İşte kitaptan notlar:

FedEx’s Incredible Journey to Success

1. Kitap, FedEx’in ilk yıllarında şirkete ortak olan bir risk sermayesi firmasının yöneticisinin ön sözüyle açılıyor. Bu kişi aynı zamanda FedEx’in yönetim kurulu üyeliğinde de bulunmuş.
2. Günümüzde FedEx:
   1. 30 milyar USD ciro
   2. 250.000’den fazla personel
   3. 600’dan fazla uçak
   4. 70.000’den fazla kara taşıtı
   5. 6 milyon paket/gün
3. Başarısının iki temeli var:
   1. Hub & Spoke yapısı
   2. Memphis’teki hub’ın mükemmele yakın bir işleyişe sahip oluşu
4. Şirketin kurucusu Frederick Smith.
5. Smith, 1960’ların ortasında Yale’de okurken hazırladığı bir dönem ödevinde, hava kargonun bu işe özel bir uçak filosuyla taşınması gerektiği tezini işlemiş.
6. 1969 yılında üvey babasının şirketinde çalışmaya başlamış. Bu şirket, özel jetlere teknik servis vermekteymiş. Smith bu işi geliştirirken, nakliye sektörünün eksikliklerini yakından görme fırsatını bulmuş. Sektördeki zincirde çok fazla halka ve farklı sorumlu bulunuyormuş. Smith, bunları tek elden yönetmeyi hedeflemiş.
7. Smith ilk aşamada, ABD Merkez Bankası’nın (Federal Reserve) ülke genelindeki çek trafiğini taşımak istiyor. Bu yüzden kurduğu yeni şirketin adını “Federal Express” koyuyor. 18 Haziran 1971
8. Federal Reserve ilk başta işi kabul ediyor ancak bölge müdürleri bu yeni sistemi reddedince, iş öylece kala kalıyor. Smith o tarihlerde 27 yaşında.
9. Smith bu gelişme üzerine bir danışmanlık firmasından yardım alıyor. Zaten bu kitabın yazarı, o danışmanlık firmasında çalışan ve Federal Express projesiyle ilgilenen kişi. Fred’in ilk genel müdürü de bu adam oluyor.
10. İlk başlarda sadece 25 Kilo’ya kadar olan paketleri taşıyorlar.
11. 7 Mart 1972’de FAA’den sertifika alıyorlar.
12. Uzun lobi faaliyetlerinden sonra Eylül 1972’de CAB, hava taksi işletmesiyle ilgili yönetmelik değişikliği yapıyor. Fedex bu sayede küçük paket taşıma işine girebilir hale geliyor.
13. Temmuz 1973’te posta taşımasıyla işe başlıyorlar. Posta idaresinden, bazı hatlarda taşıma izni almışlar.
14. Hub seçimi:
    1. Küçük paket pazarının merkezinde olsun, Kuzey’in soğuğundan uzak olacak kadar Güney’de, Güney’in fırtına ve kasırgalarından uzak olacak kadar Kuzey’de olsun, diyorlar. Böylece en uygun yer olarak Memphis seçiliyor.
15. Şirketin kuruluş aşamasında yer operasyonu konusunda UPS ile iş birliği yapmak istiyorlar ama UPS reddediyor. Belki de bu sayede, FedEx kendi ayakları üzerinde duran bir firma oluyor.
16. Diğer kargo firmaları evlerin arkasındaki “indir – bindir” bölümüne teslimat yaparken, FedEx ön kapı teslimatını hedefliyor. Bu yüzden FedEx şoförlerinin bu kapsamda, birer satış personeli gibi davranması bekleniyor.
17. Operasyon ilk başladığında Atlanta, Kansas City, St.Louis, Nashville ve Memphis’te hizmet veriliyor. Bunlara ek olarak sadece gönderi yapabilen beş şehir daha bulunuyor.
18. Falcon tipi özel jet uçakları kargo uçağına çevriliyor. Bu uçaklardan iki tanesi küçük paket işine, altı tanesi de posta hatlarına veriliyor. Birer tanesi de rutin bakım ve yedek olarak ayrılıyor. Toplamda 10 uçak var. Bu uçakları Pan Am’dan alıyorlar.
19. Şirketin ilk yılları sürekli mâlî kriz içerisinde geçiyor.
20. Mart 1973 – Mayıs 1974:
    1. 12 Mart 1973’te operasyon başlıyor. Satış ekibinin ilk tahminine göre günde 3000 paket taşınacak. Yönetim bu tahmini, onda birine, 300 paket/gün mertebesine çekiyor. İlk gün taşınan paket sayısı 6 (altı).
    2. Bu kadar düşük sayıda paket taşınmasının iki sebebi var: Az sayıda şehre hizmet verilmesi ve yeterince tanıtım yapılmamış olması.
    3. 17 Nisan 1973’te yeniden başlangıç yapıyorlar. İlk baştaki 10 şehre ilave olarak bu kez 15 şehir daha var.
    4. Böylece dünyanın ilk havayolu temelli, küçük paket lojistik firması kurulmuş oluyor.
    5. İlk günde bu kez 185 paket taşıyorlar.
21. Ancak en temel ödemeleri yapacak kadar dahi para kazanamadıklarından şirket batışın eşiğine geliyor.
22. Bu aşamada General Dynamics’ten mâli yardım alırlar ve şirketi ayakta tutmayı başarırlar. Pan Am’daki diğer Falcon’ları da satın alırlar ve operasyon genişler.
23. Bir ay sonunda günlük paket adedi 400’e çıkar.
24. Haziran sonunda 1000 paket/gün, Ağustos sonunda 1500 paket/gün olur.
25. Mâli durum bir türlü düzelmemektedir. Bir Cuma günü kasada sadece 5.000 USD vardır (bugünün parasıyla 25.000 USD). Oysa operasyonu sürdürebilmek için Pazartesi günü kasada en az 10.000 USD olması gerekmektedir. Bu kitabın yazarı Pazartesi günü işe geldiğinde kasada 32.000 USD olduğunu görür. Bu durumu Fred Smith’e sorduğunda; “hafta sonu kasadaki 5.000 USD ile Las Vegas’a gittim, kumar oynadım ve 27.000 USD kazandım.” cevabını alır.
26. Uzun uğraşlar sonucunda yatırımcıları finansman sağlamaları için ikna ederler. Ancak tam bu sırada, Ekim 1973’te OPEC ambargosu başlar, akaryakıtın fiyatı bir anda beş katına çıkar.
27. Yatırımcılar vaz geçecek gibi olurlar.
28. Ekim ayında günlük paket sayısı 3.000’i bulmuştur. Uçuş ağı da genişlemektedir.
29. Sonunda 13 Kasım 1973 tarihinde, 23 risk sermayesi firması yatırım yapmayı kabul eder: 52 milyon USD.
30. Ancak 1974 yılının Mart ayı geldiğinde şirket hâlâ rahatlayabilmiş değildir. Bir yönetim kurulu toplantısında yatırımcılar, şirketin kurucusu Fred Smith’i işten atıp atmamayı dahi tartışırlar.
31. Aynı ay içerisinde yatırımcılar 11,5 milyon USD ilave para verir.
32. Mayıs 1974’te Fred Smith tatildeyken, yatırımcılar, onun fikrini almadan şirket dışından bir kişiyi CEO olarak tayin eder.
33. 1974 sonu: 10.000 paket/gün – 59 şehir – 1 milyon USD zarar/ay
34. Üçüncü kez mâli kaynak arayışına çıkılır. ABD’de kaynak bulunamayınca, Paris’e giderek Baron Guy de Rothschildt, oğlu ve yeğeni ile görüşüp 3 milyon USD sağlarlar. Buna paralel olarak mevcut yatırımcıları da sıkıştırarak onlardan da 6 milyon USD alırlar.
35. Şubat 1975’te yatırımcılar bu kez kesin olarak Fred Smith’i işten atmaya karar verirler. Ancak şirketin üst düzey yöneticileri direnişe geçerek, “Fred yoksa, biz de yokuz” restini çeker. Bunun üzerine YK üyeleri (yatırımcılar) geri adım atmak zorunda kalırlar. Bir yıl önce getirilen CEO’nun görevine son verilir.
36. İlk kez 1975 yılında kâr ediyorlar. 1975-76 mâli yılında 3,6 milyon USD kâr var.
37. Eylül 1975’te DC-9-15 tipi uçak kullanabilmek için CAB’ye başvuru yapılır; ama reddedilirler.
38. Bunun üzerine, kargo pazarını deregüle etmek için kulis yaparlar ancak başarılı olamazlar.
39. 1977’de, değişen şartlar altında bu işi yeniden denerler ve bu kez başarılı olurlar: Kasım 1977’de kargo piyasası deregüle edilir.
40. FedEx, hemen United Airlines’tan 13 adet Boeing 727 kargo uçağı satın alıp, Ocak 78’de hizmete sokar.
41. 12 Nisan 1978’de şirketi halka arz ediyorlar. Toplam gelir 18,8 milyon USD.
42. Kargo araçlarının, dolayısıyla paketlerin yerini takip etmek amacıyla, 1979 gibi erken bir tarihte elektronik takip sistemi kuruyorlar.
43. İş yoğunlaşmaya başlayınca hub sayısını dörde çıkarmayı planlıyorlar. Bu durumu bilgisayar ortamında simule edip menfî sonuç alınca, bu karardan vaz geçiyorlar.
44. 1980 civarında Batı Avrupa’ya sefer yapma projesini başlatırlar. Daha o zaman, Federal Express’in adının FedEx olarak değiştirilmesi gündeme gelir. Bu değişiklik ancak 1994’te yapılır.
45. Avrupa seferlerinde Concorde kullanılması dahi gündeme gelir.
46. Kitabın yazarı 1982 yılının sonunda istifa eder. 1980-1983 arasında, şirketin yönetici kademesinin neredeyse tamamı istifa etmiştir. İşin en ilgi çekici yanı, bu kişilerin zamanında yatırımcılar Fred Smith’i işten atmak istediğinde onu destekleyen kişiler olmasıdır. Smith, şirketi kendisiyle beraberce kuran ve en sıkıntılı zamanda onu destekleyen profesyonel yöneticileri bir bir şirketten uzaklaştırmış, tüm yönetici kadrosunu yenilemiştir.
47. 1992 yılı geldiğinde FedEx, 444 uçaklık filosuyla ABD dışında Kanada, Güney Amerika, Batı Avrupa, Japonya, Güneydoğu Asya gibi bölgelere hizmet veren, 84.000 personeli olan bir şirket halini almıştır.
48. 2000’li yıllara gelindiğinde FedEx sadece paket teslimat işi vermenin ötesinde, şirketlere tedarik zinciri hizmeti sunar hale gelmiştir.
49. FedEx’in teslimat hızı, farklı bir çok sektördeki üretici firmaların stok yönetim sistemlerini olumlu yönde değiştirmesinin önünü açmıştır.
50. FedEx, müşterilerine online kargo takibi imkânı sunan ilk firma olmuştur.

FedEx’s Incredible Journey to Success – Table of Contents

PART I – From Skepticism to Affirmation: Before May 1972

1 The Trail of Inspiration
2 Checking with the Experts
3 Feeling More Comfortable
4 This Dog Might Hunt!
5 An Irrational Decision
6 Kick the Tires, Light the Fires

PART II – Naïve Optimism: May 1972 to March 1973

7 A Climate of Chaos
8 Looking for a Few Good People
9 Mr. Smith Goes to Washington
10 The Humble House Gang
11 Good-bye, Little Rock—Hello, Memphis
12 The Company Lodestar
13 More Obstacles

PART III – Within an Inch of Failure: March 1973 to May 1974

14 Let’s Call it a System Test!
15 The Marine Corps Boot Camp Mode
16 An Inauspicious Beginning
17 Rescue at the Edge of a Precipice
18 Light at the End of the Tunnel
19 A Little Help from Our Friends
20 Summoned to a Special Meeting

PART IV – One for All and All for One: June 1974 to May 1978

21 A General in the Guerrilla Camp
22 Fund-Raising—Round Three
23 America, You’ve Got a New Airline
24 A Threatened Resignation
25 Three Division Offices
26 Just Step out of the Way

PART V – Transformation and Separation: May 1978 to January 1982

27 From Caterpillar to Butterfly
28 Mach 1 to Idle
29 Concordes, Dirigibles, and Separation

PART VI – A New Model for Success

30 People Are the Wind beneath Our Wings
31 Changing How the World Does Business