1978 yılında ABD’de gerçekleştirilen iç hat deregulasyonu ve 1990’larda Avrupa Birliği’nde yaşanan serbestleşme sonrası hızla yayılan “Hub & Spoke” iş modelinin, bir çok avantajı olduğu gibi bazı dezavantajları da bulunuyor.

Hub & Spoke yapısına aşırı güvenen network taşıyıcıları, bu yapının beraberinde getirdiği bir takım zayıflıklar sebebiyle, düşük maliyetli taşıyıcılar karşısında zor durumda kalabiliyorlar.

 

İşte, Hub & Spoke yapısının zayıf noktaları:

1. Kaynak kullanım oranının düşüklüğü:
   1. Hub’da uygulanan dalga sistemi sebebiyle, yer hizmetlerinde kullanılan her türlü kaynağın utilizasyonu gün içerisindeki belli zaman dilimlerinde (peak) maksimuma çıkarken, günün diğer zamanlarında bir hayli düşük seviyelere iniyor.
   2. Yine aynı dalga sistemi sebebiyle, uçak ve uçuş ekibi, mümkün olabilecek süreden daha az kullanılıyor.
2. Artan ticarî karmaşıklık:
   1. Envanter takibi ve fiyatlama konularında özel karmaşık algoritmalar kullanılması.
   2. Karmaşık pazar araştırması ve rekabet analizi yapılmak zorunda kalınması.
   3. Hat bazında kâr – zarar hesabının yapılmasındaki zorluklar.
3. Artan operasyonel karmaşıklık:
   1. Transfer yolcu ve bagajlarının hızlı bir biçimde aktarılabilmesi için, yüksek teknoloji ürünü ve yüksek maliyetli bagaj düzenleme ve taşıma sistemlerinin kullanılması.
   2. İlave güvenlik önlem ve altyapıları (Ör: Avrupa Birliği’ndeki havalimanlarındaki “Schengen” ve “non-Schengen” ayrımı)
   3. Dalga sistemi nedeniyle zincirleme tehir riskinin bir hayli yüksek olması.

Hub & Spoke yapısının bu zayıf ve yüksek maliyetli noktaları, düşük maliyetli taşıyıcı iş modelinin doğup gelişmesine istemeden de olsa büyük katkı yapmıştır.

İş modellerini mümkün mertebe basit hale getirip standardize eden düşük maliyetliler, yüksek oranlı uçak ve ekip utilizasyonunun yanı sıra, hayli düşük yer hizmetleri maliyetlerine ulaşmayı başarmışlardır.

Özet olarak söylemek gerekirse; Hub & Spoke yapısından vazgeç(e)meyen bir network taşıyıcının, düşük maliyetli taşıyıcıların elde ettiği maliyet tabanına ulaşması hiç bir zaman mümkün görünmemektedir.

Ancak yazımızın girişinde de belirttiğimiz üzere, bazı zayıf noktaları olmakla birlikte, Hub & Spoke yapısının sağlamış olduğu bir çok fayda bulunmakta ve havayolu şirketlerinin daha kârlı ve verimli bir biçimde faaliyet göstermesini sağlamaktadır.