Akaryakıt giderleri, havayolu şirketlerinin maliyet kalemleri arasında açık ara en önde yer alıyor.
Toplam maliyetler içerisinde akaryakıtın payı, network taşıyıcı şirketlerde %30-35 civarında seyrederken, düşük maliyetli iş modelini benimseyen havayolu firmalarında bu oran %50 mertebesine kadar yükselebiliyor.
Havayolu şirketleri için akaryakıt giderlerini diğer giderlerden ayıran en önemli husus, bu büyük maliyet kaleminin dışsal oluşu.
Personel giderleri, uçak kiraları, havalimanı vergileri gibi harcamaların, öyle ya da böyle, bir şekilde kontrol altında tutulması mümkün olabilirken, petrol fiyatları tamamen dünyadaki siyasî ve ekonomik konjonktür çerçevesinde şekilleniyor.
Bu duruma karşı alınabilecek tedbir sayısı çok fazla değil.
Bazı şirketler hedging işine girip risk alırken, Delta Air Lines gibi, petrol rafinerisi satın alarak son derece sıra dışı yöntemlere başvuranlar da bulunuyor.
Petrol Fiyatları 2001-2013
2000’li yılların ortalarında hızla artan, 2008-2009 küresel mâlî kriz döneminde bir miktar hız kesen petrol fiyatları, 2011 yılının başındaki Arap Baharı döneminde yeniden artış trendi içerisine girmişti.
O yılın Nisan ayında ortalamada 120 USD mertebesine yaklaşan petrol fiyatları, daha sonraki aylarda ise 100 USD civarında salınmaya başlamıştı.
2001-2013 dönemini ele aldığımız grafiğimizde, petrol fiyatlarının 13 yıllık seyri açık bir şekilde görülülyor.
Son üç yılın ortalama fiyatları yüksek bir seviyeye oturmuş olsa da, üç aşağı beş yukarı sabit bir şekilde seyrettiğinden, havayolu şirketlerini, geleceğe yönelik tahmin ve planlamalar açısından rahatlatmış durumda.
100 USD seviyesinin hemen üzerine yerleşen ortalama petrol fiyatları, önümüzdeki dönemde de pek aşağıya gidecek gibi görünmüyor.
Bilindiği üzere, akaryakıt maliyetlerinde yaşanan artışın bir kısmı havayolu şirketlerinin bilançolara zarar biçiminde yansırken, bir kısmı da bilet fiyatlarına yapılan akaryatkı harcı zammı şeklinde yolculara aktarılıyor.
Petrol fiyatlarının son 10 yıl içerisindeki seyri göz önünde tutulduğunda, havayolu şirketlerinin zaman içerisinde yüksek akaryakıt maliyetleriyle yaşamaya uyum sağladığı söylenebilir.
Zaten uyum sağlayamayanların sektöre veda etmek dışında çok da fazla bir seçeneği bulunmuyor.
Not: Havayolu 101′in yapmış olduğu çalışmalarda, “Dated Brent, West Texas Intermediate ve Dubai Fateh” petrol fiyatlarının basit ortalaması kriter alınmaktadır.