Uzun yıllar sonra tekrar ısıtılıp karşımıza çıkan ‘Kayseri’de gömülü Fw190’lar’ hikâyesi kamuoyunda büyük ilgi çekti.

Sabah gazetesinin haberini okuyucularımızla paylaştık. Günün en çok okunan haberi oldu.

Gerçekten 50 küsur uçak Kayseri’de yıllardır toprak altında mı, yoksa akla başka hikâyeler mi geliyor?

Tarihi incelerken o günün şartlarına bakmak en önemli adım.

İkinci Dünya Savaşı öncesi ve sırasında Türkiye tarafsızlığını koruyarak ABD, İngiliz, Fransız ve Alman uçaklarını envanterine aldı. Amaç etraftaki karışıklığa karşı güçlü bir kuvvete sahip olabilmekti.

Örneğin Fransa’dan gelen Morane-Saulnier 502’ler dönemin en modern avcı uçaklarından biriydi. Ama Almanya Fransa’yı işgal etmesinden sonra yedek parça alınmasının imkânı yoktu.

Yeşilköy’de Montaj

Denge politikası doğrultusunda Türkiye Almanya’dan Focke-Wulf Fw190 uçakları aldı. Bu uçaklar Türkiye’de imal edilmedi. Parçalar halinde İstanbul’a getirildikten sonra Yeşilköy’de montajı Alman teknisyenler tarafından yapıldı. Tecrübe uçuşlarından sonra da teslim edildi.

Türkiye’ye verilen uçaklar, Fw190Aa3 tipiydi. Uçağın gövdesi A3, kanat silah yerleşimini ise ilk tasarlanan A1 modelinden alınmıştı. Uçağın adındaki küçük a harfi ile Fw190’ın ihraç amaçlı imal edildiğini gösteriyordu.

Kanattaki silah yerleşimi nedeniyle uçağın atış gücü normal A3 serisine göre daha düşüktü. Ayrıca kokpit etrafındaki pilotu koruyan zırh da diğer modellerden farklıydı. Almanya savaş sonuna kadar Fw190’ın çok daha performanslı modellerini imal edecekti. Bize verilen bugün olduğu gibi limitleri kısıtlı, daha eski-temel bir modeldi.

Toplam 72 adet uçağın yaklaşık 20 adeti ilk geldiğinde yedek parça olarak ayrıldı. Bu uçaklar üslerde (o zaman ki adları alaydı) diğer filolardaki (bölük adı kullanılıyordu) İngiliz Spitfire uçakları ile yan yana görev yapıyordu. Bu durum Avrupa’da ilgiyle takip ediliyordu…

Uçakların kullanımıyla ilgili en büyük sorunlardan biri de yedek parçaydı. Savaşın sonuna geldiğindi yaşanılan kırımlara Almanya’dan gelemeyen parçalar eklendiğinde elde çok az sayıda faal uçak kalmıştı.

Kaçınılmaz Son

Savaş sona erdiğinde ABD’nin ve İngiltere’nin elinde binlerce savaş uçağı kaderini bekliyordu. Uçaklar dağıtılmaya başlandı. Türkiye’ye hibe edilen uçaklar arasında P-47, Spitfire’ın daha yeni nesil olan 9 serileri vardı. Uçaklar, Fw190’lara göre daha modern, yüksek performanslı uçaklardı. Bu uçakların gelmesiyle Fw190’lar hizmetten çıkartıldı. Son kalan uçaklar da Kayseri’ye götürüldü.

Türk havacılık tarihimizin makus talihinde, envanterden çıkan uçaklar önce bir süre son toplandıkları yerde bekletilir.

Ardından parçalanır veya tamamen Makine Kimya Endüstrisi’ne (MKE) devredilerek hurdalığın yolunu tutar. 1960’lara kadar uçaklardan bir tanesi bile kenara ayrılmamıştır. Bugüne ulaşabilen o dönem öncesi uçak sayısı çok azdır…

Kayseri’de Ne Oldu?

Olaya asker mantığı ile bakarsak, ‘Bu uçakların daha modern olanları geldi. Ama yarın öbür gün Amerikan – İngiliz uçaklarını uçuramazsak bunlar lazım olabilir’ mantığı işlemiş midir?

Belki de bu kararla parçalanmak yerine gömülmelerine karar verilmiştir.

Gömülme konusunda da elimizde hiçbir somut kayıt yok. Belge yok.

Kayseri Hava İkmal, uzun yıllar işçilerin çalıştıkları, köklü bir kurum. O işçiler arasından biri çıkıp “Bu uçaklar şuraya gömüldü” diyen biri var mıdır, bilemiyorum. Haberde belirtildiği gibi ‘açıklanmayan belgeler’ yok.

Veya ‘Havacılık uzmanları dedi ki bu uçaklar uçar’ gibi iddialar tamamen gülünç.

Elinizdeki onlarca Fw190’ın gömülmesi için devasa çukurların kazılması gerektiği, o yıllarda elde o çukuru kazabilecek makine olmama ihtimalinin yüksek olduğunu da kenara yazmak lazım…

Burada en önemli konu, Hava Kuvvetleri’nin bu konuya el atması ve ciddi bir araştırma ile bu soruların cevabını vermesi.

Bir de meraklısına not. Manyas Gölü’ne düşen çok sayıda uçak var. Aranılan Fw190’lar oralardan çıkmasın?

Bir veya daha fazla delinin attığı taş aradan yıllar geçse de zihinleri meşgul etmeye devam ediyor.

Bir de bunu güncel konulara bağladığınızda ortaya mis gibi gömü uçak belgeseli çıkıyor.

İşi 15 Temmuz’dan çıkıp kapanan uçak fabrikalarına hatta sosyal medyada birilerinin yazdığı gibi ‘O uçakları çıkartıp PKK’ya karşı kullanırız’ diye bağlamak ne kadar mantıklı?

Burma’daki Spitfire’lar, Polonya’daki Nazi Altınları derken yeni bir efsane mi yolda?