Havayolu şirketleri arasında son dönemde sık sık görmeye başladığımız yakın işbirliği (joint venture) anlaşmalarına bir yenisi eklendi.

ABD Ulaştırma Bakanlığı, Delta Air Lines ile Aeromexico arasında imzalanan ve ABD – Meksika pazarını derinden etkileyecek işbirliği anlaşmasına “geçici” de olsa yeşil ışık yaktı.

Bakanlık açıklamasında, bu yakın işbirliği anlaşmasına izin verilme gerekçesi olarak şu noktalara dikkat çekti:

• aktarma süreleri daha kısa olacak,
• iki ülke arasındaki uçuş sayısı artacak, ve,
• daha fazla noktaya sefer düzenlenecek.

Ve neticede kamu yararı doğmuş olacak.

Delta ve Aeromexico, ABD ile Meksika arasında uçuşlara ilişkin bilet fiyatlarını ve uçuş tarifesini birlikte hazırlayabilecek.

Bakanlık söz konusu izni verirken, pazardaki rekabet ortamını koruyabilmek amacıyla her iki havayolu şirketinin de belli bir miktardaki slotundan feragat etmesini şart koştu.

İki şirket toplamda; Mexico City Havalimanı’nda 24 ve New York JFK Havalimanı’nda 6 olmak üzere toplam 30 adet slotu, pazardaki rakip firmaların kullanımına verilmek üzere devredecek.

Açığa çıkacak olan slotların en önde gelen taliplerinden bir tanesinin, JetBlue olacağı tahmin ediliyor.

Bakanlık buna ilave olarak, bu tarz joint venture anlaşmalarında pek görülmeyen bir karar daha alarak, Delta – Aeromexico anlaşmasını beş yıl ile sınırladı.

Buna gerekçe olarak da, anlaşma sonrasında oluşacak pazar şartlarında ortalama bilet fiyatlarının düşüp düşmeyeceğinin net bir biçimde ortaya çıkması gerektiği gösterildi.

Delta’nın ayrıca, Aeromexico’nun %49 oranında hissesini satın almaya yönelik girişimlerinin devam ettiğini de not etmemiz gerekiyor.

Sonuçta, ABD’nin ikinci büyük havayolu pazarı olan Meksika’da, yeni bir dönem başlayacak.

Delta, Meksika pazarında, United Airlines ve American Airlines’a nispeten ciddi bir üstünlük kuracak.

Bu anlaşmaya karşı olanlar, 30 Kasım 2016 tarihine kadar resmî itiraz başvurusunda bulunabilecek.

Meksika Federal Rekabet Komisyonu, taraflar arasındaki yakın işbirliği anlaşmasını geçtiğimi Mayıs ayı içerisinde onaylamıştı.

Havayolu Sektöründe İşbirliği Aşamaları

Havayolu şirketlerinin gerçekleştirebileceği işbirlikleri, Qantas tarafından bundan beş sene kadar önce bir sunum çerçevesinde hazırlanan grafikte gayet anlaşılır bir biçimde anlatılmaktadır.

X ekseninde şirketler arasındaki ilişkinin olgunluğu, Y ekseninde ise şirketler arası entegrasyonun derinliği bulunan grafikte, havayolu sektöründeki işbirliği aşamalarını dört safhaya ayrılmış:

1. Interline
2. Codeshare
3. Joint Business Agreements
4. Equity Partnerships

Grafiğin sağ tarafında ayrıca, işbirliği aşamalarının ticarî kıymetleri de verilmiş.

Yıllardan beridir interline ve codeshare anlaşmalarıyla adeta “deli pösteki sayar gibi” işlerin içinde debelenip duran sektör, buradaki grafiğe göre yorumlamak gerekirse artık üçüncü aşamaya geçti denilebilir.

İkili, hatta üçlü joint venture anlaşmaları, tam şirket birleşmelerinden önceki son durak şeklinde yorumlanabilir.

Interline ve codeshare ile yapılamayan bir çok şey, joint venture’lar sayesinde gerçekleştirilebiliyor.

Kâr-zarar ortaklığı, yolcularla olan ilişkilerdeki bütünsellik, ücret ve tarife yapısının senkronize edilmesi ve bunların dağıtımı, joint venture anlaşmalarının sağladığı faydalardan hemen akla gelenler.

Bunun bir sonraki aşamasında ise sınır-ötesi şirket birleşmeleri geliyor ki, Avrupa Birliği dahilinde hile-i şer’iye yoluyla zaten yapılmakta olan bu tür işbirlikleri, önümüzdeki beş sene içerisinde tamamen serbestleşebilir.

O dönem geldiğinde, hem mâlî hem de operasyonel açıdan güçlü olanlar ayakta durmaya devam ederken, bu şartları yerine getiremeyen şirketler ya kepenk kapatmak ya da büyük şirketlerin kanatları altına girmek zorunda kalacaklar.