Akaryakıt giderleri, havayolu şirketlerinin maliyet kalemleri arasında açık ara en önde yer alıyor.

Toplam maliyetler içerisinde akaryakıtın payı, network taşıyıcı şirketlerde %30-35 civarında seyrederken, düşük maliyetli iş modelini benimseyen havayolu firmalarında bu oran %50 mertebesine kadar yükselebiliyor.

Havayolu şirketleri için akaryakıt giderlerini diğer giderlerden ayıran en önemli husus, bu büyük maliyet kaleminin dışsal oluşu.

Personel giderleri, uçak kiraları, havalimanı vergileri gibi harcamaların, öyle ya da böyle, bir şekilde kontrol altında tutulması mümkün olabilirken, petrol fiyatları tamamen dünyadaki siyasî ve ekonomik konjonktür çerçevesinde şekilleniyor.

Bu duruma karşı alınabilecek tedbir sayısı çok fazla değil.

Bazı şirketler hedging işlemleri yapıp riske girerken, Delta Air Lines gibi, petrol rafinerisi satın alarak son derece sıra dışı yöntemlere başvuranlar da bulunuyor.

Petrol Fiyatlarındaki Dalgalanma

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, petrol fiyatlarının bir havayolu şirketinin mâlî performansı üzerindeki etkisi son derece büyük.

2000’li yılların ortalarında hızla artan ve 2008-2009 küresel mâlî kriz döneminde bir miktar hız kesen petrol fiyatları, 2011 yılının başındaki Arap Baharı döneminde yeniden artış trendi içerisine girmişti.

O yılın Nisan ayında ortalamada 120 USD mertebesine yaklaşan petrol fiyatları, daha sonraki aylarda ise 100 USD civarında salınmaya başlamıştı.

Uzunca bir süre bu civarda seyreden petrol fiyatları, hem arz artışı hem küresel ekonomi ile ilgili endişeler hem de ABD Doları’nın diğer para birimleri karşısında yükselişe geçmesi sebebiyle, sonraki yıl içerisinde hissedilir derecede değer kaybetmişti.

Ham petrolün varil fiyatı 2015 yılının Ocak ayına gelindiğinde ortalama fiyat 47 USD civarına kadar gerilemişti.

Daha sonra toparlanan petrol fiyatları, o yılın Ağustos ayına kadar 55-65 USD aralığında salınmıştı.

Ancak uluslararası finans piyasalarında Çin’deki develüasyon sonucunda tetiklenerek başlayan sarsıntı, tüm emtia fiyatlarının yönünü yeniden aşağıya çevirmesine yol açmıştı.

2015 yılının Kasım ayından itibaren yeni bir satış dalgası yaşanırken, Brent tipi petrolün varil fiyatı, 50 USD seviyesinden hızla 30’lu seviyelere kadar gerilemişti.

2008 yılında tarihî zirve noktasına ulaşan petrol fiyatları, içerisinde bulunduğumuz 2016 yılının Ocak ayında, Çin ekonomisine ilişkin kaygılarların artmasıyla birlikte daha da değer kaybederek, en düşük 27 USD seviyesine kadar inmişti.

Petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş, havayolu şirketlerinin de başını döndürmüş; pazara aşırı derecede kapasite sunulmasına ve bunun beraberinde bilet fiyatlarının da hızla aşağıya inmesine yol açmıştı.

Hatta Emirates gibi merkezi Orta Doğu’da bulunan bazı firmalar, düşük petrol fiyatları sebebiyle enteresan bir ikilemle yüzleşmiş ve bir yandan düşen birim maliyetlerin keyfini sürerken, diğer taraftan da “premium” yolcu segmentinde yaşanan daralma sebebiyle gelir kaybı ile karşı karşıya kalmışlardı.

Petrol Fiyatlarının, Yolcu Sayısına Katkısı

IATA tarafından geçtiğimiz hafta içerisinde yayınlanan bir grafik, havayolu ile seyahat eden yolcu sayısındaki değişimi ele alıyor.

2000 yılından günümüze kadar olan dönemi kapsayan grafikte, çeşitli etkenlerin yolcu sayısındaki değişime olan etkisi gösteriliyor.

Uçakla seyahat eden yolcu sayısında son iki yıl içerisinde yıllık ortalama %5’in üzerinde artış kaydedildiği görülüyor.

Ve bu artışın yarıdan fazlasının, petrol fiyatlarındaki düşüş sayesinde gerçekleştiği tahmin ediliyor.

Rusya ile OPEC üyesi ülkelerin petrol arzını kısma yönünde karar almasının ardından hızlı bir biçimde tırmanışa geçen ve 50 USD/varil mertebesini aşan petrol fiyatlarını göz önünde bulundurduğumuzda, yaklaşık iki senedir havayolu şirketlerini bir hayli rahat ettiren dönemin yavaş yavaş sonuna yaklaştığımızı söyleyebiliriz.

Son 16 ayın en yüksek seviyelerine çıkan petrol fiyatlarının, önümüzdeki yıl içerisinde de 60 USD civarında seyretmesi bekleniyor.

Bakalım bu önemli gelişmenin havayolu sektörüne etkisi nasıl olacak? Son 15 yıl içerisinde sık sık şahit olduğumuz gibi, yolcu sayılarına olumsuz bir biçimde mi yansıyacak?