Boeing’in İran’a uçak satması konusunda hiç beklenmedik bir gelişme yaşandı.

Tarafların bugün teyit ettiği bilgiye göre, İran, Boeing’ten 80 adet yolcu uçağı satın alacak.

Iran Air için satın alınacak uçakların 50 adedi Boeing 737 MAX-8 ve 30 adedi Boeing 777 tipinde olacak.

Boeing 777 siparişi kendi içerisinde 15 adet -300ER ve 15 adet yeni nesil -9 olmak üzere ikiye ayrılacak.

Liste fiyatlarına göre bu siparişin toplam değeri 16,6 milyar USD tutarında.

Anlaşma çerçevesindeki ilk teslimatların 2018 yılının Nisan ayından itibaren başlaması bekleniyor.

Iran Air CEO’su Farhad Parvaresh, 80 adet uçağın, 10 sene süre zarfında teslim alınacağını belirtti.

Boeing tarafından yapılan açıklamada, söz konusu satış işleminin ABD Hazine Bakanlığı tarafından geçtiğimiz Eylül ayı içerisinde verilen izin çerçevesinde gerçekleştirildiği belirtilerek, Haziran ayında İran’la imzalanmış olan geçici anlaşmanın 100’den fazla uçağı kapsadığı ve bugün resmen açıklanan 80 adetlik sipariş haricindeki uçakların ise İran’a kiralama yoluyla verileceği duyuruldu.

Yazımızın girişinde böyle bir anlaşmanın hiç beklenmediğini vurgulamıştık.

Zira daha geçtiğimiz Kasım ayı içerisinde ABD Temsilciler Meclisi, Boeing’in İran’a yeni uçak satmasını yasaklama yönünde girişimlerde bulunurken, Airbus’a 106 uçak için daha izin vermişti.

Özellikle yeni seçilen Başkan Trump’ın İran’la olan ilişkiler konusundaki keskin açıklamaları, Boeing ve İran arasındaki görüşmelerin olumsuz sonuçlanacağı yönünde yorumlara yol açmıştı.

Ancak görünen o ki, ABD’nin uzun vadeli menfaatleri, günlük siyasî söylemlere baskın çıkmış durumda.

Boeing’in yanı sıra Avrupalı üretici Airbus’ın da İran’la yakın temas içerisinde olduğu düşünüldüğünde, söz konusu uçak siparişlerinin bölgemiz için bir “oyun değiştirici” niteliği taşıdığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Sadece havacılık değil, uluslararası siyaset açısından da…

İran’ın Uçak Satın Alma Hikâyesi

Kısaca hatırlamak gerekirse; İran ilk olarak 2015 yılı içerisinde Rus Sukhoi firması ile Superjet 100 tipi uçak için anlaşmaya varmıştı.

2016 yılının başında ise İran, 118 adetlik büyük bir Airbus siparişi vermişti.

Bu sipariş dahilindeki ilk sekiz adetlik teslimatın A320 ve A330 tipi uçaklardan oluşması ve 2016 yılının sonuna kadar gerçekleşmesi bekleniyordu.

Bunu, 40 adetlik ATR siparişi izlemişti. ATR firması, bir Fransa – İtalya ortak girişimi.

Akabinde, uçakların teknik bakım ihtiyacına yönelik olarak İran ile Lufthansa Technik arasında bir anlaşma imzalanmıştı.

Air France, yıllar sonra Tahran uçuşlarını yeniden başlatırken, British Airways de Eylül ayının başında İran pazarına geri dönüş yapmıştı.

Tüm bunlar olurken İran Sivil Havacılık Kurumu, Kanadalı muhatapları nezdinde resmî başvuruda bulunarak, bu iki ülke arasındaki sivil uçuşların başlaması için talebini iletmişti.

Haziran ayında, Boeing ile İran anlaşmaya varmış ve İran, Boeing’ten, 4 adet Boeing 747-8, 15 adet Boeing 777-9, 15 adet Boeing 777-300ER, 6 adet Boeing 737NG ve 40 adet Boeing 737 MAX alımı yapmaya karar vermişti.

Buna ilave olarak kiralama yöntemiyle 29 adet Boeing 737NG alınacak ve böylece satın alınacak uçak sayısı 109 adet olacak.

Boeing siparişini takip eden günlerde ise İran, Japon Mitsubishi Heavy Industries firması ile 20 adet bölgesel jet alımı için anlaşmaya varmıştı. Satın alınacak bu uçakların, Aseman Airlines tarafından İran iç hatlarında kullanılması planlanıyordu.

En son aşamada ise, İran pazarına hızlı bir giriş yapmayı hedefleyen Brezilyalı üretici Embraer, yolcu uçaklarını İranlı havayolu şirketlerine tanıtmak amacıyla ülkeyi ziyaret etmişti.