Dünyanın en büyük havayolu şirketi olan American Airlines ile yolcu sayısı bakımından Asya’nın en büyük havayolu şirketi China Southern arasında ortaklık görüşmeleri yapıldığı ortaya çıktı.

Guangzhou merkezli China Southern tarafından borsaya yapılan açıklamaya göre taraflar arasında geniş çaplı bir stratejik işbirliği konusunda müzakereler devam ediyor.

Amerikalı taşıyıcının, China Southern’den 200 milyon USD tutarında hisse satın alabileceği konuşuluyor. China Southern’in günümüzdeki piyasa değeri ise 10 milyar USD civarında bulunuyor.

Bu ortaklığın gerçekleşmesi halinde American Airlines, China Southern’in yönetim kuruluna, oy verme hakkı olmayan bir gözlemci üye atayacak.

Daha da önemlisi, halihazırda Çin’de işbirliği içerisinde olduğu herhangi bir taşıyıcı bulunmayan American Airlines, dünyanın bu en kalabalık ülkesine güçlü bir giriş yapmış olacak.

Bu noktada, havayolu ittifaklarının Çin’deki konumundan bahsetmemiz gerekiyor.

Halihazırda Çin’de en kuvvetli durumdaki ittifak, başını Delta Air Lines ve Air France-KLM’in çektiği Skyteam.

Skyteam, biri Taipei (Tayvan) merkezli China Airlines olmak üzere Çin bölgesinden tam dört farklı taşıyıcı ile üyelik ilişkisi kurarak, 1,3 milyar nüfusluk bu çok büyük ülkeyle son derece kuvvetli bir havayolu bağı sağlamış durumda.

China Airlines, China Eastern, China Southern ve XiamenAir, SkyTeam üyesi olan Çinli havayolu şirketleri.

Buna ilave olarak, Delta’nın China Eastern’da %3,5 oranında hissesi bulunuyor.

American Airlines ise oneworld ittifakının lider şirketlerinden bir tanesi.

Hong Kong merkezli Cathay Pacific, oneworld’ün bu bölgedeki tek temsilcisi konumunda.

Cathay Pacific öte yandan, Star Alliance üyesi olan Air China’da %18 oranında pay sahibi.

Air China ise, 2016 yılının Eylül ayında imzaladığı bir anlaşmayla, Lufthansa ile yakın işbirliği içerisine girmişti.

Taraflar arasında 2017 yaz tarifesiyle birlikte devreye girecek olan anlaşmayla (joint venture) birlikte, gelir paylaşımı ve uçuş tarifelerinin karşılıklı olarak uyumlu hale getirilmesi gibi son derece önemli konularda işbirliği yapılmaya başlanacak.

İlişkiler karmaşık gibi görünse de, son derece sarih olan bir şey var ki, o da, Çinli havayolu şirketlerinin, dünyanın önde gelen büyük taşıyıcıları ile stratejik işbirlikleri kurma yönünde bir politika izledikleri.

American Airlines ile China Southern arasındaki görüşmeler bunun en son örneği. Anlaşmaya varılması halinde, China Southern’in Skyteam’den çıkarak, kısa bir süre içerisinde oneworld’e geçiş yapacağını tahmin ediyoruz.

American Airlines şu an itibarıyla büyük çoğunluğu Amerika kıtaları ve Avrupa’da olmak üzere 50 farklı ülkede 350 noktaya sefer düzenliyor. Ayrıca, ABD’deki bazı büyük şehirler ile Pekin ve Şanghay arasında da uçuşları bulunuyor.

China Southern ise, filosunda yer alan 700’e yakın uçakla, 40 farklı ülkede 200’den fazla destinasyona sefer yapıyor. Avustralya, Yeni Zelanda ve Güneydoğu Asya, şirketin odaklandığı başlıca bölgeler arasında bulunuyor.

Neticede, Lufthansa + Air China ortaklığından sonra, Asya’da yeni bir dev işbirliği yapılacak gibi görünüyor.

Havayolu Sektöründe İşbirliği Aşamaları

Havayolu şirketlerinin gerçekleştirebileceği işbirlikleri, Qantas tarafından bundan beş sene kadar önce bir sunum çerçevesinde hazırlanan grafikte gayet anlaşılır bir biçimde anlatılmaktadır.

X ekseninde şirketler arasındaki ilişkinin olgunluğu, Y ekseninde ise şirketler arası entegrasyonun derinliği bulunan grafikte, havayolu sektöründeki işbirliği aşamalarını dört safhaya ayrılmış:

1- Interline

2- Codeshare

3- Joint Business Agreements

4- Equity Partnerships

Grafiğin sağ tarafında ayrıca, işbirliği aşamalarının ticarî kıymetleri de verilmiş.

Yıllardan beridir interline ve codeshare anlaşmalarıyla adeta “deli pösteki sayar gibi” işlerin içinde debelenip duran sektör, buradaki grafiğe göre yorumlamak gerekirse artık üçüncü aşamaya geçti denilebilir.

İkili, hatta üçlü joint venture anlaşmaları, tam şirket birleşmelerinden önceki son durak şeklinde yorumlanabilir.

Interline ve codeshare ile yapılamayan bir çok şey, joint venture’lar sayesinde gerçekleştirilebiliyor.

Kâr-zarar ortaklığı, yolcularla olan ilişkilerdeki bütünsellik, ücret ve tarife yapısının senkronize edilmesi ve bunların dağıtımı, joint venture anlaşmalarının sağladığı faydalardan hemen akla gelenler.

Bunun bir sonraki aşamasında ise sınır-ötesi şirket birleşmeleri geliyor ki, Avrupa Birliği dahilinde hile-i şer’iye yoluyla zaten yapılmakta olan bu tür işbirlikleri, önümüzdeki beş sene içerisinde tamamen serbestleşebilir.

O dönem geldiğinde, hem mâlî hem de operasyonel açıdan güçlü olanlar ayakta durmaya devam ederken, bu şartları yerine getiremeyen şirketler ya kepenk kapatmak ya da büyük şirketlerin kanatları altına girmek zorunda kalacaklar.

Havayolu İttifaklarının Geleceği Nasıl Olacak?

Havayolu şirketlerinin mülkiyeti konusundaki kısıtlamalar, çok yavaş bir hızla da olsa gevşemeye devam ediyor.

Havayolu ittifakları, kuruldukları dönemde hedeflenen şeylerin çok azına ulaşabildi ve sık uçan yolcu programlarının senkronize edildiği birer mil biriktirme sistemi olmanın ötesine geçemedi.

2014 yılında Etihad Airways tarafından hızlı bir biçimde oluşturulan “Partners” ittifakı, bunun en güzel örneği.

Bununla birlikte havayolu şirketleri ittifakları halen, etkin bir pazarlama aracı olarak kullanmaya devam ediyor.

Önümüzdeki yıllarda havayolu ittifakları içerisindeki ikili ilişkilerin daha da zayıflayacağını ve zamanla bu yapıların sektörden tamamen silineceğini tahmin ediyoruz.