Uluslararası sivil havayolu trafiği özellikle İkinci Dünya Savaşı’nın ardından hızla gelişti.
1980’li yıllara kadar çoğunlukla ayrıcalıklı, zengin kişilerin faydalanabildiği havayolu hizmeti zamanla dünya genelinde tüm toplum kesimlerine yayıldı.
Önce 1950’lerin sonlarında jet motorlu uçakların devreye girmesiyle havayolu seyahati hızlandı ve konfor düzeyi arttı.
Bunun akabinde 1978 yılında ABD iç hat pazarının serbestleştirilmesi (deregülasyon) ve ardından 1990’lı yıllarda Avrupa Birliği’nde kademeli olarak yaşanan benzer dönüşüm, hem havayolu şirketleri arasındaki rekabeti hem de pazara arz edilen kapasiteyi ciddi oranda yükseltti.
Böylece uçak biletlerinin fiyatı reel anlamda düşerken, önceki yıllara nispeten çok daha fazla kişi uçakla seyahat etmeye başladı.
Aviation Benefits Beyond Borders adlı girişim tarafından, 2013 yılı Amerikan Doları baz alınarak hazırlanan grafikte, uçakla yapılan seyahatlerin reel fiyatının son 60 sene içerisinde ne şekilde düştüğü görülüyor.
1950 yılı ile günümüzü kıyasladığımızda, havayolu seyahatinin maliyetinin ciddi bir biçimde ucuzlayarak neredeyse yedide bir oranına gerilediğini söyleyebiliriz.
Bilet Fiyatları Düşüyor, Yolcu Sayısı Artıyor
Airlines for America adlı bir başka girişimin hazırladığı çalışmada ise ABD iç hat pazarındaki bilet fiyatı ve yolcu sayısı ele alınmış.
1978 yılındaki deregulasyondan 2016 yılının sonuna kadar uzanan araştırmada bilet fiyatları, enflasyondan arındırılarak reel hale getirilmeye çalışılmış.
Bu çerçevede bakıldığında, ABD iç hatlarındaki bir gidiş-dönüş biletin fiyatının son kırk yıl içerisinde neredeyse yarı yarıya azaldığı görülüyor.
Bilet fiyatının bir Amerikan vatandaşının toplam harcanabilir geliri içersinde ne kadar yer tuttuğu da bu çalışmada mevcut.
Buna göre, 1978 yılında bir iç hat bileti bir Amerikan vatandaşının gelirinin %2’sinden fazlasına mâl olurken, 2016 yılında bu oran %1’in altına gerilemiş durumda.
Aynı dönemde, bilet fiyatları düşer ve havayolu şirketleri büyürken, uçakla seyahat eden yolcu sayısında da muazzam bir artış yaşanmış.
1978 yılında 270 milyon civarında olan ABD iç hat yolcu sayısı, üç katına çıkarak 900 milyona yaklaşmış.
Benzer durum Türkiye sivil havacılık sektörü için de geçerli.
2005-2015 dönemine baktığımızda, Türkiye’deki havalimanlarından uçağa binen yolcu sayısı, iç hat + dış hat, üç katından fazla artarak, 28 milyondan 91 milyona ulaşmış.
Bir başka deyişle, bilet fiyatları ucuzlayıp uçakla seyahat mâkûl maliyetler dahilinde satın alınabilir hale geldikçe, yolcu sayısı hızla artmış.