Akaryakıt giderleri, havayolu şirketlerinin maliyet kalemleri arasında açık ara en önde yer alıyor.

Bu yüzden biz de Havayolu 101’de fırsat buldukça, petrol fiyatlarının seyrine değiniyoruz.

Toplam maliyetler içerisinde akaryakıtın payı, network taşıyıcı şirketlerde %20 civarında seyrederken, düşük maliyetli iş modelini benimseyen havayolu firmalarında bu oran %40 mertebesine kadar yükselebiliyor.

Havayolu şirketleri için akaryakıt giderlerini diğer giderlerden ayıran en önemli husus, bu büyük maliyet kaleminin fiyatının dışsal oluşu.

Personel giderleri, uçak kiraları, havalimanı vergileri gibi harcamaların, öyle ya da böyle, bir şekilde kontrol altında tutulması mümkün olabilirken, petrol fiyatları tamamen dünyadaki siyasî ve ekonomik konjonktür çerçevesinde şekilleniyor.

Bu duruma karşı alınabilecek tedbir sayısı çok fazla değil.

Bazı şirketler hedging işine girip risk alırken, Delta Air Lines gibi, petrol rafinerisi satın alarak son derece sıra dışı yöntemlere başvuranlar da bulunuyor.

Petrol Fiyatları Yeniden Yükselişte

2000’li yılların ortalarında hızla artan, 2008 yılının Temmuz ayında zirveye çıkan ancak 2008-2009 küresel mâlî kriz döneminde hızla düşüşe geçen petrol fiyatları, 2011 yılının başındaki Arap Baharı döneminde yeniden artış trendi içerisine girmişti.

O yılın Nisan ayında ortalamada 120 USD mertebesine yaklaşan petrol fiyatları, daha sonraki aylarda ise 100 USD civarında salınmaya başlamıştı.

Uzunca bir süre bu civarda seyreden petrol fiyatları, hem arz artışı hem küresel ekonomi ile ilgili endişeler hem de ABD Doları’nın diğer para birimleri karşısında yükselişe geçmesi sebebiyle, 2014 yılının ikinci yarısından itibaren hissedilir derecede değer kaybetmeye başladı.

2015 yılının Ocak ayına gelindiğinde ortalama fiyat 47 USD civarına kadar geriledi.

Daha sonra toparlanan petrol fiyatları, 2015 yılının Ağustos ayına kadar 55-65 USD aralığında salındı.

Ancak uluslararası finans piyasalarında Çin’deki develüasyon sonucunda tetiklenerek başlayan sarsıntı, tüm emtia fiyatlarının yönünü yeniden aşağıya çevirmesine yol açtı.

2015 yılının Kasım ayından itibaren yeni bir satış dalgası yaşanırken, Brent tipi petrolün varil fiyatı, 50 USD seviyesinden hızla 30’lu seviyelere kadar geriledi.

Brent tipi petrolün fiyatı, Çin ekonomisine ilişkin kaygılarların artmasıyla birlikte 2016 yılının Ocak ayının ortalarında iyice değer kaybederek bir ara 30 USD’nin dahi altına inmişti.

Takip eden aylarda toparlanmaya başlayan petrol fiyatları genelde 45-55 USD aralığında hareket etmişti.

Tâ ki 2017 yılının ortalarına kadar.

O dönemden itibaren yeni bir yükseliş eğilimi içerisine giren petrol fiyatları, günümüzde 75 USD mertebesine kadar tırmanmış durumda.

Akaryakıtın, Toplam Maliyetler İçindeki Payı Düştü

Yukarıdaki grafikte net bir biçimde görülen fiyat değişimi sonrasında, akaryakıtın, havayollarının toplam maliyetleri içerisindeki payı dramatik bir biçimde düşmüştü.

2012 – 2013 döneminde akaryakıtın havayolu şirketlerinin toplam maliyetleri içerisindeki payı %33 seviyesindeyken, 2016 yılında bu oran %18 civarında gerçekleşmişti.

Bununla birlikte, ucuz petrol, Körfez’deki üç havayolunu, Emirates, Etihad ve Qatar Airways’i olumsuz bir biçimde etkilemişti.

Söz konusu şirketlerin yolcu portföyünde önemli bir yere sahip bulunan ve gelirleri temel olarak petrole bağlı olan First ve Business Class yolcularının uçak biletine eskisi kadar kolay para harcamaması, gelir kaybına sebep olmuştu.

Fiyatlarda son aylarda görülen artış eğiliminin devam etmesi halinde, akaryakıt giderlerinin havayolları için yeniden ön plana çıkması kaçınılmaz olacaktır.

Böyle bir durumda, dünyanın farklı bölgelerindeki farklı havayolu şirketlerinin, artan petrol fiyatları karşısındaki tepkileri de farklı olacaktır.