Air Serbia ile Etihad Airways arasındaki stratejik ortaklık yeni bir döneme giriyor.

Hatırlanacağı üzere taraflar arasındaki işbirliği bundan beş yıl kadar önce başlamıştı.

Dünyanın en eski havayollarından bir tanesi olan JAT, Sırbistan hükûmeti tarafından satılmak isteniyordu.

Hükûmet, farklı bir çok yabancı havayolunun ardından en sonunda, Etihad Airways ile anlaşmıştı.

Yapılan hazırlıkların ardından JAT yeniden yapılandırılmış ve 26 Ekim 2013 tarihinde “Air Serbia” adı altında faaliyete geçmişti.

Air Serbia ilk uçuşunu, 26 Ekim 2013 tarihinde gerçekleştirmiş; filo, A319 ve A320 tipi uçaklarla güçlendirilerek, uçuş ağı yeniden yapılandırılmıştı.

Yeni şirketin %49 oranındaki bölümü Etihad’a aitti.

Bunun yanı sıra taraflar arasında bir de beş yıllık “yönetim hizmetleri anlaşması” imzalanmıştı.

Söz konusu anlaşma çerçevesinde, Air Serbia’nın CEO’su ve operasyondan sorumlu genel müdür yardımcısı, Etihad tarafından atanmıştı.

Buna ilave olarak, aralarında gelir yönetimi ve network planlama gibi bir havayolu şirketi için son derece stratejik olan departmanların yönetimi, yine Etihad Airways’in Abu Dabi’deki merkezine devredilmişti.

31 Aralık 2018 tarihine kadar geçerli olan anlaşmanın bitimine bir kaç ay kala, Etihad Airways’ten beklenen açıklama geldi.

Buna göre Etihad, Air Serbia’daki %49 oranındaki hissesini elinde bulundurmaya devam edecek ancak söz konusu yönetim hizmetleri anlaşmasını yenilemeyecek.

Air Serbia’nın üst düzey yöneticileri yeniden Sırbistan vatandaşları arasından seçilecek.

Ayrıca yukarıda belirttiğimiz stratejik departmanların yönetimi yeniden Belgrad’a devredilecek.

Air Serbia Son Beş Yılda Nereden Nereye Geldi?

Doğrusunu söylemek gerekirse, Etihad Airways, JAT’ın Air Serbia adı altında yeniden yapılandırılmasında bir hayli başarılı işlere imza attı.

2013 yılı ile kıyaslandığında, şirketin yolcu sayısında artış kaydedildi.

Filoya yeni uçaklar katılırken, yolcu doluluk oranı %70’in üzerine taşındı.

Taşınan kargo miktarında da ciddi artışlar elde edildi.

Etihad’ın filosundan transfer edilen Airbus A330 tipi bir uçakla, 24 sene gibi çok uzun bir sürenin ardından Belgrad – New York seferleri 2016 yılının Haziran ayında yeniden başlatıldı.

Air Serbia bunların yanı sıra, 2014 yılından itibaren kâr eder hale geldi.

Ancak Etihad Airways’in izlemiş olduğu genişleme stratejisinin başarısızlığa uğraması, kaçınılmaz bir biçimde Air Serbia’yı da etkiledi.

Şirket, tam hizmet veren bir havayolu şirketi kimliğini bir kenara bırakarak, koltuk seçimi, öncelikli check-in, özel yolcu salonu gibi bir çok hizmeti, tıpkı bir düşük maliyetli taşıyıcı gibi satmaya başladı.

Özellikle Alitalia ve Air Berlin’in iflas ederek Etihad bünyesinden ayrılması ve İsviçre merkezli faaliyet gösteren Etihad Regional’ın (Darwin Airlines) satılmasından sonra, Air Serbia’nın Avrupa içerisinde sinerji kaybına uğradığını söylemek mümkün.

Her ne kadar Etihad hissedar olarak devam etse de, 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren Air Serbia artık tamamen kendi ayakları üzerinden durmak zorunda kalacak.

Bakalım yeni dönem, Balkanlar’ın bu genç ama yaşlı havayolunu nasıl etkileyecek?

JAT: Dünya Sivil Havacılık Tarihinde Bir Yaprak

Yugoslavya’nın bayrak taşıyıcı havayolu şirketi JAT ilk olarak 1927 yılında Aeroput adıyla kurulmuş ve ilk seferini bundan bir yıl sonra Belgrad – Zagrep arasında yapmıştı.

1930 gibi erken bir tarihte yurt dışı seferlere başlayan şirketin uçuş ağına Viyana, Graz ve Selanik kentleri dahil olmuştu.

1970 yılında Avustralya ve Kanada’ya charter seferleri başlatan JAT, 1975’te de ilk uzun menzilli tarifeli hattını açmıştı:

Belgrad (BEG) – Karaçi (KHI) – Singapur (SIN) – Sydney (SYD)

1987, JAT için bir rekor yılı olmuş ve taşınan yolcu sayısı 4,5 milyona ulaşmıştı. (Aynı yıl THY’nin yolcu sayısı 3,6 milyon civarındaydı)

1990 yılında ise ABD uçuşlarındaki yolcu sayısı yıllık 180.000’e yükselmiş; 61 uluslararası noktaya sefer yapılır hale gelinmişti.

Ancak 1991 yılında Yugoslavya’da başlayan iç savaş her şeyi alt üst etmiş ve aradan geçen 20 yılın ardından JAT, Sırbistan devleti tarafından bir an önce elden çıkarılmaya çalışılan, istenmeyen bir şirket durumuna düşmüştü.

2000’li yılların başlarında neredeyse 10 yıl boyunca JAT için müşteri aranmış, aralarında THY’nin bulunduğu bir çok şirketle görüşmeler yapılmıştı.