Bugün 18 Şubat.
Türk Hava Yolları’nın (THY), 90 seneye yaklaşan tarihi boyunca yapılan en uzun süreli grevin başlangıç yıl dönümü.
Şimdi gelin hep birlikte tam kırk yıl önceye, 1980 yılına uzanalım ve aylar süren bu grevi adım adım takip edelim.
1980 yılına her yönüyle bir kaos ortamı içinde merhaba demiş olan Türkiye, 24 Ocak Kararları‘nın ardından bir grev furyası ile karşı karşıyadır.
Onlarca işyerinde, on binlerce emekçi iş bırakmış durumdadır.
Zaten henüz 1980 yılının ilk ayında 8.Toplu İş Sözleşmesi görüşmelerinin çıkmaza girmesi sebebiyle, Hava-İş sendikası grev kararı alır. (23 Ocak)
THY yönetimi de buna karşılık olarak lokavt ilan eder. (24 Ocak)
Başbakan Süleyman Demirel başkanlığındaki Bakanlar Kurulu, grevin ertelenmesi yönünde karar alır.
Hava-İş buna karşı dava açar. 15 Şubat 1980 tarihinde Danıştay Dava Daireleri Kurulu ilgili Bakanlar Kurulu Kararı hakkında yürütmeyi durdurma kararı alır.
Bunun üzerine 17 Şubat’ı 18’ine bağlayan gece yarısından itibaren THY’de grev başlar. Aynı gün içinde THY yönetimi de lokavt ilan ederek, 19’u sabahından itibaren ‘savunma lokavtı’ uygulamasını başlatır.
Taraflar arasında 17 Şubat’tan itibaren kesilen görüşmeler, 7 Mart’ta yeniden başlar ama bir sonuç alınamaz.
11 Mart’ta; zamanın Ulaştırma Bakanı Hüseyin Özalp Samsun’da yaptığı bir basın toplantısında, “THY’nin özel şirketlere devrinin söz konusu olmadığını’ belirterek, ‘Ne böyle bir müracaat var, ne de böyle bir şey düşünülmüştür” der.
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği tarafından yapılan bir açıklamada, “THY’de grev ve lokavt uygulaması kalkmadığı takdirde 1980 yılında gelecek turist gruplarının yüzde 80’i iptal edilecektir” denilir.
Bakanlar Kurulu, 3 Nisan’da yaptığı toplantıda, Türk turizminin sorunlarını ve çözüm yollarını görüşür. Toplantıda, Turizm Bankası ve THY işbirliği ile bir charter uçak şirketinin kurulmasına karar verilir.
12 Nisan 1980’de Ulaştırma Bakanı Hüseyin Özalp Milliyet Gazetesi’ne verdiği demeçte, 55. gününü dolduran THY grevi için, “Kısa süreli menfaatleri değil, uzun süreli menfaatleri düşünmeliyiz” der ve grevi zamana bıraktıklarını söyler.
84 gündür süren grev en nihayetinde, 11 Mayıs 1980’de varılan anlaşma üzerine imzalanan toplu iş sözleşmesi ile sona erer.
Grevin sona ermesinden, seferlerin yeniden başlamasına kadar bir süre daha geçer.
Zira uzun bir süredir yerde bekleyen uçaklar bakımdan geçirilmek zorundadır.
Yapılan bakımların ardından THY seferleri ancak, 2 Haziran sabahından itibaren başlar.
Grevin sebep olduğu toplam işletme kaybı 104 gündür.
THY’nin taşıdığı yolcu sayısı (1,6 milyon) o yıl neredeyse yarı yarıya düşer ve 1977 yılında ulaştığı tarihi zirvesini (3,2 milyon) ancak 1987 yılında (3,6 milyon), yani tam 10 yıl sonra geçer.