Covid-19 veya halk arasındaki yaygın söylenişiyle Coronavirüs’e karşı geliştirilen aşılar, dünya gündeminde ilk sıralarda yer almaya devam ediyor.

Başta Pfizer-BioNTech iş birliğiyle üretilen olmak üzere bir çok aşı çalışması, yakından takip ediliyor.

Daha Eylül ayındaki bir yazımda, asıl işin aşının üretilmesinin ardından başlayacağına dikkat çekmiştim.

Zira aşının üretimi kadar, dünya geneline başarılı bir biçimde dağıtılması da büyük önem taşıyor.

Sadece bir doz aşının yeterli olduğu varsayımıyla yapılan bir hesaba göre, 8 milyarlık dünya nüfusu için ihtiyaç duyulan dağıtımın sağlanması için 8.000 adet Boeing 747-400F kapasitesine denk uçuş yapılması gerekiyor.

Birden fazla doz aşının yapılması durumunda bu sayı daha da artıyor. Muhtemel toplam sayı değişmekle birlikte, 20 milyar doz aşıya ihtiyaç duyulacağı hesaplanıyor.

Çok Özel Taşıma

Aşılar dondurulmuş bir biçimde taşınacağından, bu tarihî işin üstesinden gelebilecek uçak sayısı iyice azalıyor.

Pfizer’in ürettiği aşı, mRNA adı verilen nispeten yeni bir teknolojiye sahip.

Bu yüzden, bu aşının üretiminden taşınmasına, oradan da uygulanma noktasına kadar kusursuz bir soğuk zincir süreci sağlanması gerekiyor.

Normal bir grip aşısı standart bir buzdolabı ortamında saklanabilirken, Pfizer’in aşısı için -70° gibi son derece düşük bir sıcaklığa ihtiyaç duyuluyor.

Bir diğer ABD’li ilaç firması Moderna’nın ürettiği aşı ise -20° sıcaklıkta saklanabiliyor.

AstraZeneca, Johnson & Johnson, Sanofi gibi firmaların yanı sıra Rusya ve Çin’in de aşı üretiminde son noktaya geldiği iddia ediliyor.

Türk Hava Yolları, Lufthansa, United Airlines, Korean Air gibi az sayıda havayolu firması, bu zorlu operasyonu üstlenebilecek soğuk kargo zincirine sahip.

Bunların yanı sıra dünya lojistik devi FedEx’in de aşıların taşınmasına yönelik olarak daha H1N1 salgını döneminden hazırlıklı olduğu belirtiliyor.

Diğer büyük lojistik firmaları UPS ve DHL’in de benzer hazırlığa sahip olduğu biliniyor.

Aşıların taşınması sırasında, standart bir operasyona göre çok daha fazla kuru buz kullanılacak ve bununla ilgili olarak ilgili resmî kurumlardan özel izin alınacak.

Uçakla taşımalarda ise bu iş için özel olarak üretilen konteynırlar kullanılacak.

Kaç Doz Aşı Taşınacak?

Avrupa Birliği (300 milyon doz), Japonya (120 milyon doz), ABD (100 milyon doz), İngiltere (10 milyon doz), Kanada (10 milyon doz), Avustralya (10 milyon doz) ve Şili (10 milyon doz) gibi ülkeler Pfizer’e daha şimdiden yüz milyonlarca doz aşı siparişi vermiş durumda.

2021 yılı sonuna kadar sadece Pfizer’in Covid-19 aşısı üretiminin 1,5 milyar doza yaklaşması bekleniyor.

Günlük taşınacak aşı dozu sayısı ise şimdilik ancak on binlerle ifade ediliyor.

Doğrusunu söylemem gerekirse, bir iki firmanın yine bir iki noktada yapacağı üretimle bu aşıların kısa bir sürede dünyanın çok sayıda ülkesine taşınması pek mümkün görünmüyor.

Dolayısıyla en kısa zamanda, farklı firmaların başarılı aşılar geliştirmesi ve çok daha fazla sayıda noktada üretime geçilmesi şart.

Böylece Covid-19 aşısının çok daha fazla ülkeye çok daha hızlı bir biçimde ulaştırılması mümkün olabilir.