Sivil havacılık sektöründe sınır-ötesi şirket birleşmeleri büyük oranda kısıtlanmış durumdadır.
1990’lı yıllarda buna bir çare olması ve uzun vadede şirket birleşmelerinin önünü açması amacıyla havayolu ittifakları kurulmaya başlandı.
Büyük umutlarla girilen bu yolda özellikle 2000’li yılların başlarında bu ittifakların üye havayolu sayısı hızla arttı.
Gelgelelim temelde, codeshare uçuş yapılması ve sadakat programlarının uyumlu hale getirilmesinin pek de ötesine geçemeyen bu birliklerin hızı son yıllarda iyice yavaşladı.
Geride kalan yirmi yıla baktığımızda, üye sayılarındaki artışa rağmen havayolu ittifaklarının sektör içerisindeki payının aynı kaldığı ve hatta az da olsa gerilediğini görüyoruz.
Star Alliance 26 adet, SkyTeam 19 adet ve oneworld 15 adet olmak üzere dünya genelinde tam 60 farklı havayolu şirketi bu ittifaklara üye.
OAG’nin hazırladığı grafiklerde bu durum çok açık bir biçimde sergileniyor.
Tablonun bu şekilde olmasında, hızla büyüyen ve herhangi bir ittifaka dahil olmayan düşük maliyetli taşıyıcıların etkisi büyük.
2003 yılında sektördeki toplam kapasitenin yüzde 10’luk bölümünü sağlayan düşük maliyetli taşıyıcılar günümüzde payını yüzde 31 mertebesine kadar yükseltmiş.
Buna karşılık, herhangi bir ittifaka üye olmayan klasik havayollarının payı (%24) azalmış.
Üç büyük ittifak; Star Alliance (%17), SkyTeam (%14) ve oneworld’ün (%12) toplam kapasite paylarıysa hemen hemen aynı kalarak, yüzde 43 olmuş.
Günümüz itibarıyla değerlendirdiğimizde, havayolu ittifaklarının ortaya çıkış fikrinin gerçekleşmediği çok açık.
İttifak üyeleri arasındaki işbirliğinin en temel unsuru olan codeshare uçuşlarda bile bir avantaj sağlanamamış.
Örnek vermek gerekirse, THY’nin, Star Alliance üyesi olmayan tam 32 farklı havayolu ile codeshare anlaşması bulunuyor. İşin daha da trajikomik tarafı, ittifakın en büyük üçüncü ve dördüncü havayolu konumundaki THY ile Lufthansa arasındaki codeshare anlaşması Mart 2014’te iptal edilmişti.
Sadakat programlarının senkronize edilmesi ve özel yolcu salonlarının ortak kullanımı gibi bir iki husus haricinde üyeleri arasında pek sinerji üretemeyen bu ittifaklar bakalım daha ne kadar sürecek?