Uçak Krizi: Havayolu Sektörü Neden Yeni Uçak Bulamıyor?
Havacılık dünyasında işler tam gaz devam ederken, uçak tedariği ciddi bir sorun haline gelmiş durumda.
Küresel hava trafiği 2019 seviyelerini aşmasına rağmen, uçak teslimatları hâlâ pandemi öncesinin %30 altında seyrediyor.
Peki, bu darboğazın arkasında ne var?
Tedarik Zinciri Krizi ve Üretim Sıkıntıları
Havacılık sektöründe yaşanan bu sıkıntının temel sebebi, tedarik zinciri sorunları ve üretim kısıtlamaları. Pandemi sırasında birçok uçak üreticisi ve kritik bileşen sağlayıcısı üretimi büyük ölçüde yavaşlattı. Ancak kriz hafifledikten sonra eski üretim seviyelerine dönüş beklenenden çok daha zor oldu.
Boeing ve Airbus gibi dev üreticiler, tedarikçilerin yaşadığı parça eksiklikleri, iş gücü problemleri ve lojistik aksaklıklar nedeniyle siparişleri zamanında karşılayamıyor. Sonuç olarak, uçak teslim süreleri rekor seviyelere ulaştı.
Yeni Uçak İçin Bekleme Süresi 5 Yılı Aştı!
IATA’nın hazırladığı grafikte, teslimat süresinin nasıl uzadığı uçak kategorilerine göre gayet açık bir biçimde gösterilmiş.
Geçmişte havayolları, sipariş ettikleri uçakları 2 ila 3 yıl içinde teslim alabiliyordu. Ancak son yıllarda bu süre giderek uzadı ve 2024 itibarıyla 5,3 yıla ulaştı. Bu da demek oluyor ki havayolları şu anda ancak 2019’dan önce sipariş ettikleri uçakları filolarına katabiliyor!
İkinci El Uçak Piyasası da Kıtlık Yaşıyor
Yeni uçak sipariş etmek uzun sürdüğü için havayolları kiralama pazarına yöneliyor. Ancak burada da büyük bir sıkıntı var.
Uçak kiralayan şirketlerin elinde kiralanabilir uçak neredeyse kalmadı ve bu durum kiralama fiyatlarını rekor seviyelere çıkardı.
Buna karşılık, havayolları mevcut filolarını maksimum verimle kullanmak zorunda kaldı. 2024’te ticari uçakların günlük ortalama kullanım süresi (utilizasyon) ilk kez 8,5 saati aştı.
Ayrıca yolcu doluluk oranları da (Load Factor) rekor kırarak %83,5’e ulaştı.
Sipariş Yığılması: Uçaklar 2040’a Kadar Teslim Edilemeyecek!
Havayolu şirketlerinin artan talebi karşılamak için sipariş verdiği uçaklar şu anda 17.000 adetlik devasa bir birikime neden olmuş durumda. Bu, mevcut küresel filonun yüzde 50’sine denk geliyor ve tarihsel ortalamanın çok üstünde.
Mevcut üretim hızına göre, bu siparişlerin tamamlanması 13,5 yıl sürecek. Yani bugün sipariş edilen bir uçak, 2040 yılına kadar teslim edilemeyebilir! Bu da havayolları için kısa vadeli filo planlamasını oldukça zorlaştırıyor.
Önümüzdeki Dönemde Neler Olacak?
Şu an için havayolları mevcut uçakları daha verimli kullanarak ve ikinci el pazarına yönelerek bu darboğazı aşmaya çalışıyor. Ancak tedarik zinciri ve üretim kısıtlamaları düzelmeden, uçak bulunabilirliği konusunda büyük bir iyileşme beklemek zor.
Havacılık sektörü için önümüzdeki yıllar kapasite yönetimi açısından kritik bir dönem olacak.
Peki, bu sıkıntılar bilet fiyatlarına yansıyacak mı? Bunu hep birlikte göreceğiz! ✈️