İlk duty free (gümrüksüz) satış dükkânının, İrlanda’nın Shannon Havalimanı’nda açıldığı 1947 yılından bu yana çok zaman geçti.

İstanbul Atatürk (Yeşilköy) Havalimanı’ndaki ilk gümrüksüz satış mağazasının müşterileriyle buluştuğu tarih ise 22 Şubat 1972.

Bununla birlikte, havalimanlarının havacılık dışı gelirleri, 1980’li yıllardan itibaren yaşanmaya başlanan özelleştirme akımıyla birlikte çok daha ön plana çıktı.

Dünyanın en büyük duty free ve seyahat perakende alışveriş birliği olan Tax Free World Association (TWFA) tarafından yapılan bir açıklamaya göre, 2011 yılında havalimanlarında 46 milyar USD mertebesinde bir satış hacmine ulaşıldı.

Bu devasa alışveriş miktarının %35′i Asya-Pasifik bölgesinde gerçekleşirken, Avrupa %34 ve Amerika (Kuzey+Güney) %23 oranında bir paya sahip oldu.

Böylece son 60 yıl içerisinde ilk kez, Asya-Pasifik, Avrupa’yı geride bırakmış oldu.

46 milyar USD’lik duty free satışların %31′i parfüm ve kozmetik, %17′si ise alkollü içecekler kategorisinde gerçekleşti.

Bu noktada, 30 Haziran 1999 tarihinden itibaren Avrupa Birliği havalimanlarında duty free satış yapılması yasaklandığını da hemen ekleyelim.

Amsterdam Schiphol, Singapur Changi, Abu Dabi, Dubai gibi havalimanları özellikle transit yolcuları cezbetme noktasında havacılık dışı gelir kaynaklarını ne şekilde geliştirebileceklerine odaklanıyor.

Transit yolculardan elde edilen geliri artırabilmek amacıyla havuz, sauna, sinema, spor salonu, şehir turları gibi imkânlar sunan havalimanları bulunuyor.

Havalimanı Müşterileri

Havalimanı müşterilerini farklı bir çok kritere göre kategorize etmek mümkün.

Geçtiğimiz yıllarda Manchester Havalimanı tarafından yapılan bir çalışmada, alışveriş yapanlar tüketim eğilimleri göz önüne alınarak altı farklı müşteri tipine ayrılmış:

1- Airport Shopaholic: Tatile çıkan mutlu, genç kadın yolcu.

2- Unfulfilled Shopper: İş veya tatil amaçlı seyahat eden genç profesyonel.

3- Agitated Passenger: Hayal kırıklığı içerisindeki genç, orta sınıf gelir tabakasından yolcu.

4- Value Seeker: Senede bir kez havayolu seyahati yapan öğrenci veya emekli yolcu.

5- Unlikely Shoppers: Sık uçan iş adamları.

6- Unlikely Shoppers: Her şeyi ölçüp biçen yaşlı erkek yolcu.