Tokyo Haneda Havalimanı’nda son beş yıldır yaşanan mücadele, havayolu sektörünün tarihine geçecek nitelikte.

Bu çekişme temelde bakıldığında, Tokyo kent merkezine çok yakın bir konumda bulunan Haneda Havalimanı’nın, merkeze yaklaşık 70 km uzaklıktaki Narita Havalimanı’ndan daha fazla tercih edilmesinden kaynaklanıyor.

Kısaca hatırlamak gerekirse; 2010 yılı Kış Tarifesi’ne geçilirken Haneda, çok uzun yılların ardından yeniden uluslararası hava trafiği ile tanışma fırsatını bulmuştu.

Havayolu şirketleri, Haneda’da slot kapabilmek için sıraya girmişti. Zira Tokyo’ya seyahat eden yolcular için kent merkezindeki Haneda’ya iniyor olmak, havayolu şirketleri arasında bir tercih sebebi olabiliyordu.

JAL, ANA, American Airlines, British Airways ve Delta Air Lines, bu kıymetli meydanı dış hat seferlerinde kullanma fırsatını yakalayan ilk şanslı şirketler olmuştu.

Sonraki yıllarda bir çok uluslararası havayolu şirketi, Haneda’yı kullanmaya başlamıştı.

Sektör uzmanlarının hesaplamalarına göre, Haneda’daki her bir slotun, yılda 20 milyon USD faaliyet kârı üretme potansiyeli bulunuyor.

2013 yılının sonunda alınan karar doğrultusunda Haneda’da 31 yeni dış hat slotu daha oluşturulmuş; bunun 11 tanesi ANA ve 5 tanesi JAL’a tahsis edilirken, geri kalan 15 adet slot da, yabancı havayolu şirketlerinin kullanımına ayrılmıştı.

Haneda’da Amerikalılar Çekişiyor

Özellikle Japon taşıyıcılar JAL ve ANA arasında tartışmaya sebep olan bu gelişmenin ardından 2014 yılının sonuna doğru Haneda bu kez, Amerikalı havayolu şirketlerinin mücadelesine sahne olmaya başlamıştı.

Japonya ile ABD arasındaki sivil havacılık anlaşmasına göre, Amerikalı havayolu şirketlerinin Haneda’ya günde toplam dört slot hakkı bulunuyor.

Ayrıca, uçuşların varış saatleri 22:00-07:00, kalkış saatleri ise 00:00-07:00 arasında olmak zorunda.

Bu kısıtlamalar, Haneda ile ABD arasında kârlı sefer yapmanın önündeki en önemli engelleri oluşturuyor.

Mevcut durumda Amerikalı şirketlere tahsis edilen dört slotun bir tanesi, Honolulu hattında Hawaiian Airlines tarafından kullanılırken, iki tanesi Delta’ya tahsis edilmiş durumda. (Los Angeles ve Seattle hatları)

Geri kalan sonuncu slotun hikâyesi ise bir hayli enteresan.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere, 2010 yılında Haneda dış hat uçuşlarına açıldığında, buraya uçma iznini alan ilk havayolu şirketlerinin arasında American Airlines da bulunuyordu.

American bu hakkını, New York JFK hattında kullanıyordu. Ancak ilk andan itibaren bu hatta zarar eden şirket, 2013 yılında uçuşlarını durdurdu.

Açığa çıkan slotu ise United Airlines kazandı. Şirket, 26 Ekim 2014 tarihinden itibaren San Francisco ile Haneda arasında uçuşlara başlamıştı.

Hikâyenin ilginç tarafı bu noktada başlıyor. American Airlines, bir sene önce bıraktığı slotu geri istemişti.

Ama Delta’dan…

American, Delta’nın Haneda – Seattle hattını neredeyse hiç kullanmadığını belirterek, buradaki slotun, Los Angeles uçuşları için kendisine verilmesi için Ulaştırma Bakanlığı’na resmen başvuruda bulunmuştu.

Aslında American bu iddiasında haklı. Zira Delta, beş aylık kış tarifesi boyunca, slot hakkını kaybetmemek için, Haneda ile Seattle arasında toplam sadece 17 uçuş planlamış durumda.

American, zaten kısıtlı olan Haneda slotlarının Delta tarafından son derece verimsiz bir biçimde kullanıldığını vurgulayarak, Los Angeles hattının kendilerine verilmesi durumunda, 15 Ocak 2015 tarihinden itibaren seferlere başlayacağını belirtiyordu.

ABD Ulaştırma Bakanlığı, Delta’nın bu hatta uçmaya devam etmek istiyorsa, her gün sefer yapması gerektiği yönünde karar verince, şirket Seattle – Haneda hattını kapatmış; açığa çıkan Haneda slotu da American Airlines’a tahsis edilmişti.

Tokyo Haneda’da Kazanan, American Airlines Oldu

Bununla birlikte, Delta ile American arasındaki Haneda slotu çekişmesi bir türlü bitmedi.

Delta, ABD Ulaştırma Bakanlığı’na bir başvuruda bulunarak, American Airlines’ın Los Angeles – Tokyo Haneda seferlerini henüz başlatmadığını belirterek, bu hakkın American’dan alınmasını talep etmişti.

Delta, Seattle – Haneda hattını geçtiğimiz Haziran ayında kapattığını ve anlaşmaya göre American Airlines’ın o tarihten itibaren 60 gün içerisinde Los Angeles – Tokyo Haneda seferini başlatması gerektiğini ama bu şarta uymadığını belirtiyordu.

Ancak ABD Ulaştırma Bakanlığı tarafından 2015 yılı Kasım ayının son günlerinde yapılan bir açıklama, bu tartışmaya son vermişti.

Bakanlık, Delta’nın belirttiği şekilde bir şart bulunmadığını ve American Airlines’ın Haneda hattını, gelecek yılın yaz tarifesinin başlangıcına (27 Mart 2016) kadar açabileceğini vurgulamıştı.

American Airlines ise, 11 Şubat 2016 tarihinden itibaren Los Angeles – Tokyo Haneda hattında günlük seferlere başlayacağını açıklamıştı.

Şirket bu hattı, bakanlığın belirttiği 27 Mart 2016 tarihine kadar açmazsa, söz konusu slot hakkı, Hawaiian Airlines’a tahsis edilecekti.

En nihayetinde, söz verildiği şekilde, 11 Şubat 2016 tarihinde yapılan bir törenle American Airlines, Los Angeles – Tokyo Haneda hattını resmen hizmete verdi.

Haftada yedi defa yapılacak seferin Los Angeles’tan kalkış saati 18:00.

Şirket bu önemli hatta, Boeing 787 Dreamliner tipi uçaklarını kullanacak.

Haneda’daki Tartışmalar Devam Edecek Gibi Görünüyor

Bununla birlikte, Haneda Havalimanı’ndaki tartışmalar farklı bir şekilde devam edecek gibi görünüyor.

Japonya ve ABD sivil havacılık otoriteleri arasında devam eden görüşmelerin sonucunda, her iki tarafın havayolu şirketlerine Haneda’da 5’er slot daha verilmesi kararı çıktı.

Japon tarafındaki slotlar ANA ve JAL, ABD tarafındakiler ise American, Delta, Hawaiian ve United arasında paylaştırılacak.

Bu tablo, Delta’nın itirazlarına sebep oluyor.

Zira ANA/United ve JAL/American arasındaki ittifak ilişkileri, Delta’nın rakebet açısından Haneda’da nispeten daha güçsüz bir pozisyona düşmesine yol açıyor. Delta bu yüzden, Haneda’da kendisine daha fazla slot verilmesini talep ediyor.

Delta’nın planları arasında, halen hub olarak kullandığı Narita yerine, operasyonunu büyük oranda Haneda’ya kaydırmak da bulunuyor.

Şirketin bu konudaki lobi faaliyetleri halen devam ediyor.

Tokyo Haneda Havalimanı’ndaki slot haklarının neden bu denli kıymetli olduğu, geçtiğimiz günlerde Havayolu 101’de paylaştığımız ayrıntılı tarife analizinden de kolayca anlaşılıyor.