Japonya, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD tarafından işgal edilmişti.
28 Nisan 1952 tarihine kadar devam eden bu süreç boyunca Japonya, ABD’nin atadığı askerî valilerce yönetilmişti.
1952 yılında işgâl resmen sona ererken ABD, iki havayolu şirketi için Japonya’da çok özel haklar elde etmiş; Northwest ve Pan American’a 5. trafik hakkı tahsis edilmişti.
Yani bu iki şirket, uçuşun başlangıç veya bitiş noktasının ABD olması şartıyla, Japonya ile bir başka yabancı devlet arasında uçuş yapma imkânına kavuşmuştu.
Söz konusu haklar, o zaman için Tokyo’nun aslî havalimanı konumundaki Haneda için geçerliydi.
1978 yılında Narita Havalimanı‘nın açılışı sonrasında uzun menzilli dış hat uçuşları buraya kaydırılırken, Amerikalı şirketler de uçuş operasyonlarını buraya aktarmıştı.
Pan Am’ın Pasifik hatları 1980’li yıllarda United Airlines tarafından satın alınırken, 2008 yılındaki birleşme sonrasında Northwest’in Narita’daki hakları Delta Air Lines’a geçmişti.
Delta, Tokyo Narita’da Küçülüyor
10 Ağustos 2016 tarihinde Delta’dan yapılan bir açıklama, şirketin Narita’daki tarihi haklarından yavaş yavaş vaz geçeceğine işaret ediyor.
New York JFK ile Tokyo Narita arasındaki hat kapatılırken, bunun devamındaki Osaka ve Bangkok seferleri de doğal olarak iptal ediliyor.
Delta daha önce de, Los Angeles – Narita seferlerini kaldırmıştı.
Benzer şekilde Minneapolis – Narita seferleri de Haneda’ya yapılacak şekilde değiştiriliyor.
Bununla birlikte Delta; Seattle, Portland, Detroit ve Atlanta ile Narita arasındaki seferlere devam edecek. Bu seferlerin devamında yapılmakta olan Manila, Şanghay, Singapur ve Taipei uçuşları da herhangi bir değişiklik olmadan sürecek.
Delta bu kararını alırken, Trans-Pasifik hatlarında dengesiz bir rekabet yaşanıyor olmasını sebep gösteriyor.
Bilindiği üzere United Airlines ile All Nippon Airways ve American Airlines ile Japan Airlines arasında geniş kapsamlı işbirliği anlaşmaları bulunuyor.
Delta ise Japonya’da herhangi bir müttefiğe sahip değil.
Aslına bakacak olursak, Delta’nın bu hamlesinde, Tokyo kent merkezine daha yakın olan ve yolcuların özellikle tercih ettiği Haneda Havalimanı’nın rolü büyük.
Zira Delta, 2010 yılı Kış Tarifesi’ne geçilirken, çok uzun yılların ardından yeniden uluslararası hava trafiğine açılan Haneda’dan uçuş yapma fırsatını yakalayan ilk şanslı bir kaç şirketten bir tanesi olmuştu.
Sektör uzmanlarının hesaplamalarına göre, Haneda’daki her bir slotun, yılda 20 milyon USD faaliyet kârı üretme potansiyeli bulunuyor.
Dolayısıyla, Haneda’daki seferlerini artırmayı başaran Delta’nın, Narita’ya olan ihtiyacı zamanla azalmış durumda.
Bu noktada, 2010 yılından günümüze değin Amerikalı taşıyıcıların Haneda’daki mücadelesini de kısaca hatırlayalım.
Haneda’da Amerikalılar Çekişiyor
Özellikle Japon taşıyıcılar JAL ve ANA arasında tartışmaya sebep olan bu gelişmenin ardından 2014 yılının sonuna doğru Haneda bu kez, Amerikalı havayolu şirketlerinin mücadelesine sahne olmaya başlamıştı.
Japonya ile ABD arasındaki sivil havacılık anlaşmasına göre, Amerikalı havayolu şirketlerinin Haneda’ya günde toplam dört slot hakkı bulunuyor.
Ayrıca, uçuşların varış saatleri 22:00-07:00, kalkış saatleri ise 00:00-07:00 arasında olmak zorunda.
Bu kısıtlamalar, Haneda ile ABD arasında kârlı sefer yapmanın önündeki en önemli engelleri oluşturuyor.
Mevcut durumda Amerikalı şirketlere tahsis edilen dört slotun bir tanesi, Honolulu hattında Hawaiian Airlines tarafından kullanılırken, iki tanesi Delta’ya tahsis edilmiş durumda. (Los Angeles ve Seattle hatları)
Geri kalan sonuncu slotun hikâyesi ise bir hayli enteresan.
Yukarıda da belirttiğimiz üzere, 2010 yılında Haneda dış hat uçuşlarına açıldığında, buraya uçma iznini alan ilk havayolu şirketlerinin arasında American Airlines da bulunuyordu.
American bu hakkını, New York JFK hattında kullanıyordu. Ancak ilk andan itibaren bu hatta zarar eden şirket, 2013 yılında uçuşlarını durdurdu.
Açığa çıkan slotu ise United Airlines kazandı. Şirket, 26 Ekim 2014 tarihinden itibaren San Francisco ile Haneda arasında uçuşlara başlamıştı.
Hikâyenin ilginç tarafı bu noktada başlıyor. American Airlines, bir sene önce bıraktığı slotu geri istemişti.
Ama Delta’dan…
American, Delta’nın Haneda – Seattle hattını neredeyse hiç kullanmadığını belirterek, buradaki slotun, Los Angeles uçuşları için kendisine verilmesi için Ulaştırma Bakanlığı’na resmen başvuruda bulunmuştu.
Aslında American bu iddiasında haklı. Zira Delta, beş aylık kış tarifesi boyunca, slot hakkını kaybetmemek için, Haneda ile Seattle arasında toplam sadece 17 uçuş planlamış durumda.
American, zaten kısıtlı olan Haneda slotlarının Delta tarafından son derece verimsiz bir biçimde kullanıldığını vurgulayarak, Los Angeles hattının kendilerine verilmesi durumunda, 15 Ocak 2015 tarihinden itibaren seferlere başlayacağını belirtiyordu.
ABD Ulaştırma Bakanlığı, Delta’nın bu hatta uçmaya devam etmek istiyorsa, her gün sefer yapması gerektiği yönünde karar verince, şirket Seattle – Haneda hattını kapatmış; açığa çıkan Haneda slotu da American Airlines’a tahsis edilmişti.
Tokyo Haneda’da Kazanan, American Airlines Oldu
Delta, ABD Ulaştırma Bakanlığı’na bir başvuruda bulunarak, American Airlines’ın Los Angeles – Tokyo Haneda seferlerini henüz başlatmadığını belirterek, bu hakkın American’dan alınmasını talep etmişti.
Bununla birlikte, Delta ile American arasındaki Haneda slotu çekişmesi bir türlü bitmedi.
Delta, Seattle – Haneda hattını geçtiğimiz Haziran ayında kapattığını ve anlaşmaya göre American Airlines’ın o tarihten itibaren 60 gün içerisinde Los Angeles – Tokyo Haneda seferini başlatması gerektiğini ama bu şarta uymadığını belirtiyordu.
Ancak ABD Ulaştırma Bakanlığı tarafından 2015 yılı Kasım ayının son günlerinde yapılan bir açıklama, bu tartışmaya son vermişti.
Bakanlık, Delta’nın belirttiği şekilde bir şart bulunmadığını ve American Airlines’ın Haneda hattını, gelecek yılın yaz tarifesinin başlangıcına (27 Mart 2016) kadar açabileceğini vurgulamıştı.
American Airlines ise, 11 Şubat 2016 tarihinden itibaren Los Angeles – Tokyo Haneda hattında günlük seferlere başlayacağını açıklamıştı.
Şirket bu hattı, bakanlığın belirttiği 27 Mart 2016 tarihine kadar açmazsa, söz konusu slot hakkı, Hawaiian Airlines’a tahsis edilecekti.
En nihayetinde, söz verildiği şekilde, 11 Şubat 2016 tarihinde yapılan bir törenle American Airlines, Los Angeles – Tokyo Haneda hattını resmen hizmete verdi.
Haftada yedi defa yapılacak seferin Los Angeles’tan kalkış saati 18:00.
Şirket bu önemli hatta, Boeing 787 Dreamliner tipi uçaklarını kullanacak.