Afrika sivil havacılık sektöründe çok uzun zamandır beklenen bir gelişme nihayet gerçekleşiyor.
Afrika Birliği tarafından yürütülen çalışmaların neticesinde, 28 Ocak 2018 tarihi itibarıyla bu dev kıtada serbest bir havayolu pazarına ilk adım atılıyor.
İlgili anlaşmaya imza atan 23 Afrika ülkesi arasındaki havayolu pazarı tamamen liberalleşiyor.
Benin, Botsvana, Burkina Faso, Cape Verde, Kongo, Fildişi Sahili, Mısır, Etiyopya, Gabon, Gana, Gine, Kenya, Liberya, Mali, Mozambik, Nijer, Nijerya, Ruanda, Sierra Leone, Güney Afrika, Swaziland, Togo ve Zimbabve, Afrika’da bu önemli adımı atan ilk devletler olarak tarihe geçti.
Ancak ilk aşamada, söz konusu 23 ülkeden sadece altı tanesi gerekli süreçleri tamamlayarak ortak havayolu pazarına hazır hale geldi.
Single African Air Transport Market (SAATM) yani Afrika Ortak Hava Ulaştırma Pazarı sayesinde kıta içerisindeki uçuşların artması, ülkeler arası entegrasyonun sağlanması ve ciddi oranda ekonomik aktivite ve istihdam artışı sağlanması hedefleniyor.
Bununla birlikte, 23 üye ülke, kıta nüfusunun yarıdan fazlasını bünyesinde bulunduruyor ve toplam GSMH’leri 1,5 milyar USD’yi aşıyor.
Bu önemli gelişmenin, yine Afrika Birliği tarafından sürdürülen “Afrika Pasaportu” ve kıta genelinde bir serbest ticaret alanı oluşturma projelerine de büyük destek sağlayacağına inanılıyor.
Yüzölçümü açısından dünyanın ikinci büyük kıtası olan Afrika’nın havayolu şirketleri, küresel havayolu pazarında yolcu sayısı bakımından %3’ten daha düşük bir paya sahip.
Afrika’da halen 75 milyon civarında olan yıllık yolcu sayısının, 2025 yılında 300 milyona ulaşması bekleniyor.
Afrika Ortak Hava Ulaştırma Pazarı’nın Hikâyesi
Afrika’da ortak bir havayolu pazarının kurulma hikâyesi 1990’lı yıllara kadar gidiyor.
Bu dev kıtada böylesine önemli bir adımın atılması için başlatılan çalışmalarda ilk hedef 1999 yılıydı.
Afrika’da bulunan 55 devletten 44’ünün imzaladığı Yamoussoukro Kararı, havayolu pazarının serbestleştirilmesini hedefliyordu.
Ancak çeşitli sebeplerle arzu edilen hedefe ulaşılamamış ve ortak hava ulaştırma pazarı projesi sekteye uğramıştı.
Süreç 2000’li yıllarda Afrika Birliği tarafından yeniden başlatılmış ve bu kez 2015 yılının Ocak ayı hedef tarih olarak belirlenmişti.
Bu arada bu işe onay veren devlet sayısı, 44’ten 23’e düşmüştü.
Bazı hukukî sorunlar sebebiyle Ocak 2015 hedefi de tutturulamayınca, projenin başlangıcı günümüze kadar ötelenmişti.
Ve yukarıda da belirttiğimiz üzere ilk aşamada ortak havayolu pazarına hazır olan devlet sayısı sadece altı.
Afrika’daki ilgili uluslararası kurum ve kuruluşların yanı sıra, ICAO ve IATA da daha fazla devletin ortak havayolu pazarına girmesi yönünde lobi faaliyetlerine devam ediyor.
Kim bilir, belki de bu sayede, 2012 yılının sonunda faaliyete geçen ancak bir türlü istenen ivmeyi yakalayamayan Fastjet gibi havayolu şirketleri de bu yeni dönemde yeni bir başlangıç yapma imkânı bulur.