Geçen hafta Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ), 2019 yılı Mayıs ayına ilişkin uçak, yolcu ve yük istatistiklerini açıkladığında iki husus özellikle dikkat çekmişti:

1- Son bir yıldır tüm Türkiye genelinde iç hat pazarında yaşanan daralma

2- Sabiha Gökçen Havalimanı (SAW) dış hat yolcu sayısında aylardır devam etmekte olan çift haneli artış oranı

Mayıs ayının neredeyse tamamı Ramazan’a denk gelmesine rağmen, SAW’daki dış hat yolcu sayısı geçen yılın aynı ayına nispeten %13 oranında artarak neredeyse bir milyona ulaşmıştı.

Aslında sadece Mayıs’ta değil, SAW’daki eğilim benzer şekilde önceki aylarda da gözlemleniyordu.

Yılın ilk beş ayında bu havalimanımızdaki iç hat yolcu sayısı %6 oranında azalırken, dış hat yolcu sayısındaki sıra dışı artış tam gaz devam etmiş ve söz konusu dönemdeki değişim %19’a yaklaşmıştı.

Havayolu 101 veri analiz bölümü öncelikle bu eğilimin önümüzdeki aylarda da devam edip etmeyeceğine baktı.

Halihazırda içerisinde bulunduğumuz Haziran ayında SAW’da pazara arz edilen koltuk kapasitesini, 2018 ve 2019 yılları için iç hat – dış hat ayrımına dikkat ederek inceledik.

Haziranda SAW’ın iç hat koltuk arzı %3,3 oranında azalırken, dış hatlardaki kapasite %28 gibi muazzam bir artış oranına ulaşmış durumda.

SAW’da arz edilen toplam kapasite ise geçen senenin aynı ayına göre %7,6 oranında artış kaydetmiş.

Kapasitenin bu denli arttığı bir ayda, yolcu sayısının da buna paralel bir biçimde yükselmesi sürpriz olmayacaktır.

Biraz daha derine indiğimizde, SAW’daki bu dramatik değişimin arkasında, bu havalimanını hub olarak kullanan Pegasus’un strateji değişikliğinin yattığı görülüyor.

SAW’da toplam pazarın %60, dış hat pazarının ise %70’ini elinde tutan Pegasus, bu yılki kapasite büyümesini tamamen dış hatlara ayırmış durumda.

Pegasus hatta, bir yandan iç hat arzını kısarken, buradan açığa çıkan fazla kapasiteyi dış hatlara yönlendirmiş.

Yine Haziran ayı verilerine baktığımızda, Pegasus’un SAW’daki iç hat arzı %7 oranında azalırken, dış hat arzındaki artış baş döndürücü bir biçimde %25’e ulaşmış.

Öte yandan, %35 oranındaki pazar payı ile SAW’daki ikinci büyük oyuncu konumundaki THY ve onun alt markası Anadolujet’in operasyonlarında benzer derecede kökten bir değişime rastlamıyoruz doğrusu.

Haziran ayı planlamasında THY’nin SAW’daki iç hat arzı %4, dış hat arzı ise %7,5 oranına artış kaydetmiş.

Neden Dış Hatlar?

Tabii bu aşamada akla hemen şu soru geliyor:

“Artış neden sadece dış hat uçuşlarında?”

Türk Lirası özellikle son iki – üç sene içinde hızla değer kaybı yaşarken, iç hat uçak biletleri için uygulanan tavan fiyatın değiştirilmemesi, Türk havayolu şirketlerinin iç hatlarda kâr etmesinin neredeyse imkânsız hale gelmesine yol açtı.

Buna bir de ülke genelinde yaşanan ekonomik durgunluk ve daralma sebebiyle yolcu talebinde meydana gelen düşüşün eklenmesi, havayollarının rotalarını dış hatlara çevirmesine sebep oldu.

Uçak kirası ve akaryakıt gibi önemli gider kalemlerinin döviz bazında olması, bu rota değişimini mecbur kıldı.

Dış hat uçak biletlerinin havayolunun tercihine göre USD ve Euro bazında tespit edilebilmesi ve taşınan yabancı yolcu sayısının nispeten daha fazla olması, şirketlerin yurt dışı uçuşlarında kâr edebilmesine imkân veriyor.

Bununla birlikte, işin en ilgi çekici yanı, SAW’da yaşanan durumun, İstanbul Yeni Havalimanı’nda (IST) -en azından Haziran ayı planlamasında- pek de görünmemesi.

Zira geçen yılın Haziran ayıyla mukayese ettiğimizde IST’te iç hatlarda %4 ve dış hatlarda %5 kapasite artışı olduğunu görüyoruz.

IST’te açık ara pazar lideri olan THY’nin (dış hat: %77, iç hat: %90) tercihleri, bu noktada son derece belirleyici oluyor.

Gelgelelim, yukarıdaki analizimizde kullandığımız kapasite verisinin rezervasyon sistemlerine girilen planlama olduğunu ve gerçek durumda ilave seferler ve/veya iptaller sebebiyle değişim yaşanabileceğini mutlaka hesaba katmamız gerekiyor.

Yine yolcu doluluk oranının seviyesi (Load Factor), planlama ile fiilî gerçekleşen sonuçlar arasındaki farkta rol oynuyor.

Bakalım önümüzdeki sıcak yaz ayları nasıl geçecek?

SAW dış hatlarda büyürken, IST’te durum ne olacak?