Üniversitedeki hocalarımızın arasında en renkli kişiliğe sahip olanların başında gelen Hurşit Güneş, iktisattaki teorilerden birinden bahsederken, inceleme kolaylığı açısından oluşturulan “biri büyük diğeri küçük, iki ülkeden müteşekkil dünya” simulasyonunu örnek vermiş ve şöyle demişti:
“Büyük ülke ABD, küçük ülke dünyanın geri kalanı.” 🙂
En azından ticarî havayolu sektörü açısından durum böyle; şimdilik.
ABD büyük bir ülke ve bu geniş topraklar üzerinde her açıdan birlik ve beraberliğin sağlanmasında hava ulaşımının rolü son derece büyük ve hassas.
ABD’de “Regional Airline Association” adlı birlik altında örgütlenen bölgesel havayolu şirketleri, ABD’nin “birlik ve beraberliğinin” sağlanmasında önemli bir rol oynuyor.
Bu şirketler büyük havayolu firmalarının sefer düzenlemediği noktalara uçuş yaparak; Delta, United, Continental gibi büyük network taşıyıcılarına besleyici havayolu olarak hizmet veriyor.
ABD’deki bölgesel havayolu şirketleri büyük şirketlere kendi markaları altında yolcu taşıyabildikleri gibi, uçaklarını tamamen büyük havayolu şirketinin talebi doğrultusunda boyayarak, o marka altında da hizmet verebiliyorlar.
Bölgesel şirketler, network taşıyıcılara verdikleri hizmetten iki farklı şekilde para kazanabiliyor:
- “Prorate” Anlaşma: Elde edilen gelirin belli bir formüle göre oranlanarak şirketler arasında paylaştırılması esası.
- Kapasite satışı: “Blocked Space” olarak da adlandırılan bu uygulama ana şirketin, besleyici şirketten belli miktarda koltuğu belli bir fiyat üzerinden kiralaması esasına dayanıyor.
ABD’de bölgesel havayolu şirketi olabilmenin bazı kriterleri var.
Mesela, “ABD büyük ülke, alırım Boeing 737′leri, olurum bölgesel taşıyıcı” demeniz mümkün değil. En basit anlatımıyla kriterler şöyle:
- Bölgesel Besleyici Havayolu Şirketi: Kendisine ait bir ICAO veya IATA kodu vardır, filosunda 9-99 koltuklu uçaklar bulunabilir, kendisine ait bir marka ile faaliyet gösteremez.
- Bölgesel Havayolu Şirketi: Kendisine ait bir ICAO veya IATA kodu vardır, filosunda 9-99 koltuklu uçaklar bulunabilir, kendisine ait bir marka ile faaliyet gösterebilir.
İkinci kritere uyan şirketlerden iki tanesi geçtiğimiz günlerde birleşme kararı aldı: Expressjet ve SkyWest.
ABD’de bölgesel taşıyıcı olmak, “bölgesel” kelimesinin çağrıştırdığının aksine, oldukça büyük bir organizasyonu gerektiriyor.
Örnek vermek gerekirse; Expressjet günde 1.400 kalkış yaparken, SkyWest’te bu rakam 2.800′ü buluyor.
Mukayese edebilmek açısından THY’nin günlük sefer sayısının 750 civarında olduğunu bilmek yeterli olacaktır.
SkyWest Airlines‘ın filosunda CRJ900 (76 Koltuk), CRJ700 (66 Koltuk), EMB 120 (30 Koltuk) ve CRJ200 (50 Koltuk) tipi uçaklardan toplam 294 adet bulunuyor.
Expressjet’te ise 250′ye yakın sayıda 50 koltuklu Embraer ERJ-145 ve ERJ-145XR var.
Hurşit Hoca haklıymış. ABD gerçekten de büyük ülke!