1 Eylül 1967 tarihi, Türk Hava Yolları (THY) tarihinin en önemli kilometre taşlarından bir tanesidir.

O gün THY ilk kez, jet motorlu bir yolcu uçağını resmen filosunda kullanmaya başlamıştır.

İlk resmî uçuş, Ankara – İstanbul – Brüksel arasında icra edilmiştir.

Topkapı adı verilen uçak aslında, Douglas’ın McDonnell tarafından satın alınmasından hemen önce geliştirilerek 1965 yılında hizmete sunulmuş olan DC-9 ailesinden bir model.

1967 yılında Douglas’ın, McDonnell tarafından satın alınmasının ardından bu uçak “McDonnell Douglas” markası adı ile anılır olmuştur.

THY’de 1960′ların ikinci yarısının en önemli projesi jet çağına geçişti.

Uzun tartışmalar ve çalışmalar sonucunda ilk jet motorlu uçakların Douglas firmasından satın alınmasına karar verilmiştir.

Ancak TC-JAA kodu ile, yani “J” (Jet) serisinin ilk uçağı olarak tescillenen Topkapı uçağı THY’nin siparişini verdiği DC-9-30 uçaklarından farklı olarak -15 modeliydi.

Çünkü Topkapı, THY’nin kendisine ait değildi; kiralıktı.

Toplamda üç adet sipariş verilmesi tasarlanırken, mâli açıdan yaşanan sıkışıklıklar sipariş sayısını ikiye düşürmüş, üçüncü uçağın filoya kira yoluyla dahil edilmesine karar verilmişti.

THY’nin kısmetine de işte bu -15 modeli düşmüştü.

Topkapı adlı DC-9, 1973 yılına kadar THY filosunda başarıyla hizmet vermiş, gerek şirket çalışanları ve gerekse yolcular tarafından çok sevilmişti.

THY’deki jet çağının bu öncü uçağı 1973 yılında üretici firmaya iade edilmiş ve akabinde AeroMexico firması tarafından kiralanmıştı.

Ama Airliners.net sitesindeki bir fotoğraftan da görüleceği üzere üzerindeki “Topkapı” ismini silmek kolay olmamış.

Topkapı’nın kardeşleri diyebileceğimiz TC-JAB, 1994 yılına kadar THY filosunda yer alırken, TC-JAC tescilli uçak 1972 yılında Adana’da meydana gelen kazada kaybedilmişti.

DC-9-30 tipinde olan bu iki uçak THY filosuna sırasıyla 1968 ve 1969 yıllarının Ağustos aylarında dahil olmuştu.

Görüleceği üzere kiralan ilk uçakla satın alınanların teslim tarihleri arasında bir hayli uzun bir süre bulunuyor.

Geç teslimatın sebebi olarak, Vietnam Savaşı’nın McDonnell Douglas firmasına yüklediği kapasite sorunlarının gösterildiğini duymuştuk.

Nereden, nereye…

THY’nin jet motorlu ilk yolcu uçağı unvanını taşıyan Topkapı’nın uzun hikâyesi kısa cümlelerle şu şekilde:

• “47048/35” gövde koduyla 1966 yılında üretildi.
• Uçağın ilk sahibi Amerikalı Continental firması oldu. (N8964)
• 1967 yılında THY tarafından kiralandı. (TC-JAA)
• 1973′te uçağın sahibi bu kez AeroMexico firması oldu. (XA-DEV)
• Kısa süre sonra bir İngiliz şirketi olan British Midland Airways’in filosuna dahil oldu. (Önce G-BFIH, sonra G-BMAA)
• Emektar uçak bu kez 1993 yılında Kolombiya’da faaliyet gösteren ”Intercontinental de Aviación” adlı şirketin envanterine girdi. (HK-3827X)
• Bu şirketin faaliyetleri 2004 yılının Haziran ayında durdurulurken, bizim DC-9′a da 2005′in Şubat ayında el konmuştur. Ulaşabildiğimiz son bilgilere göre bu uçak bu son olaydan sonra bir daha başka bir havayolu firmasında görev alma fırsatı bulamadı.
• THY tarihinin devrimci uçağı Topkapı’nın son istirahat mekanıysa, Kolombiya’nın başkenti Bogota’daki El Dorado Havalimanı oldu.
• Uzun bir süre burada kalan uçak, 2015 yılında Kolombiya’nın Manizales şehrine götürüldü ve restoran olarak kullanılmaya başlandı.
• Bir havacılık meraklısı olan Bilal Sarı, 2021’in Ağustos ayında oraya giderek, THY ve Türkiye tarihinin bu sembolik uçağını yerinde görüntüledi.

Fotograflar: Jose Carreno (AeroMexico), Sunil Gupta (El Dorado Airport), Bilal Sarı (Manizales)